Wellicht tegen beter weten in aangezien voorlopig alleen maar inwoners van Madrid het Reina Sofía Museum kunnen bezoeken. De expositie, die tot 1 maart 2021 te bezichtigen is, laat met 95 werken de relatie zien tussen Piet Mondriaan (1872-1944) en De Stijl, de Nederlandse beweging van abstracte kunstmakers.
In gezamenlijkheid
De tentoonstelling staat in het teken van het 30-jarig bestaan van het Reina Sofía Museum en is het resultaat van een samenwerking tussen het Reina Sofia Museum en de Stichting Kunstmuseum Den Haag. Het was lastig om de tentoonstelling samen te stellen; in deze tijd is het moeilijk om werken te lenen.
‘De expositie weerspiegelt dat cultuur altijd iets collectiefs is en juist dat element van gezamenlijkheid, het bijwonen en respecteren van alle gezondheidsmaatregelen is iets dat vandaag belangrijker is dan ooit’, stelt Manuel Borja-Villel, directeur van het Reina Sofia Museum.
Van typisch Hollands tot abstract
Het museum toont vroege werken van Mondriaan -volgens de ‘zeer Hollandse’ traditie vaak stillevens- maar laat ook zijn interesse in het landschap zien, en zijn evolutie naar abstract werk. Daarnaast is er aandacht voor de relatie die Mondriaan had met De Stijl, de Nederlandse kunstbeweging waar hij lid van was, en de ‘grote expansie’ van kunst, design en architectuur aan het begin van de 20e eeuw.
Net iets anders dan gebruikelijk
Het Reina Sofia Museum laat Mondriaan op een ‘iets andere manier zien dan gebruikelijk’; het is ‘van belang dat de verschillende werken in een ruimte verwant zijn met elkaar’. Het toont een Mondriaan die ruimte schept en geïnteresseerd is in het ‘doorbreken’ van de rand, waarbij hij de kleuren van het doek af laat lopen om de toeschouwer te betrekken.
Borja-Villel noemt Mondriaan een stabiele kunstenaar en omschrijft een aantal werken ‘uit de jaren 10’ als ‘buitengewoon’. Hij vervolgt: ’De kijker ziet behalve de kunst van Mondriaan ook werken van kunstenaars die de wereld wilden veranderen en ons door hun werk vragen stelden over hoe we ons verhouden tot de natuur en hoe we de natuur begrijpen.’ Van de 95 werken zijn er 35 van Mondriaan en 60 van andere kunstenaars uit De Stijl-beweging, zoals Theo van Doesburg, Bart van der Leck, Hendrik Petrus Berlage, Georges Vantongerloo en Vilmos Huszár.
Kunst in coronatijd
Borja-Villel wil laten zien ‘hoe kunst en cultuur ondanks de pandemie nog steeds noodzakelijk en veilig zijn, en dat er, ook in deze ingewikkelde tijd, wel tentoonstellingen georganiseerd kunnen worden’. Hij erkent dat, als gevolg van het coronavirus, de bezoekersaantallen van het museum met 70 procent zijn gedaald. Dat heeft geleid tot ‘veel minder inkomsten’, omdat er geen toeristen of schoolkinderen komen. ‘Ik zou niet willen zeggen dat er weinig bezoekers zijn, in feite zijn het er wel veel, alleen ze komen vooral uit Madrid,’ stelt hij.
Geholpen door techniek
Borja-Villel verzekert dat mensen die naar het museum komen ‘ook terugkomen’, en concludeert dat zij er ‘belang bij hebben om de kunstwerken te blijven zien en te genieten van de tentoonstellingen. ‘We passen ons op allerlei manieren aan, ook op het gebied van techniek en technologieën. Mede daardoor konden de werken vervoerd worden.’ Als voorbeeld noemt hij dat de curator van de expositie de opbouw vanuit Nederland via Skype heeft gecoördineerd.
Geen samenleving zonder cultuur
Tot slot benadrukt de museumdirecteur dat het, zowel voor het Reina Sofia Museum als voor de kunst, belangrijk is dat ‘we begrijpen dat er geen samenleving is zonder cultuur’. Hij voegt hieraan toe dat het idee van de samenleving ‘een cultureel idee’ is dat alleen kan worden gevoeld ‘als het gedeeld wordt met anderen’. Hij concludeert: ‘Het is noodzakelijk om het museum en de kunst te beschermen en te promoten’.