Mythologie is door de eeuwen heen een terugkerend thema in de kunst geweest. Schilders hebben de verhalen van de goden op canvas gevisualiseerd, waarbij ze vaak hun fantasie de vrije loop lieten. De mythologie van het oude Griekenland en Rome gaf kunstenaars meer vrijheid en poëtische vrijheid dan andere religieuze thema’s.
Tot 4 juli wordt in zaal C van het Jerónimos-gebouw in het Prado de tentoonstelling Mythological Passions: Tiziano, Veronese, Allori, Rubens, Ribera, Poussin, Van Dyck, Velázquez gehouden, gesponsord door Fundación BBVA. Dit is een ongeëvenaarde kans om een selectie van 16e- en 17e-eeuwse Europese werken te aanschouwen dankzij de samenwerking tussen het Prado, de National Gallery in Londen, de National Galleries of Scotland en het Isabella Stewart Gardner Museum.
Liefde, verlangen en schoonheid
De 29 gekozen werken bieden een inkijkje in de sensuele passies van de goden waar schoonheid, liefde en verlangen met elkaar verbonden zijn en die het leven van goden en mensen beheersen. Zoals Alejandro Vergara, hoofdconservator van de schilderkunst van de Vlaamse en noordelijke scholen in het Museo del Prado, het verwoordt in de Spaanse krant ABC: “Onze bedoeling met deze tentoonstelling is de gevoelens en denkwijzen dichterbij te brengen van de klassieke schrijvers die de Europese cultuur in de 16de en 17de eeuw definieerden. Het idee dat schoonheid, verlangen, liefde en seks nauw met elkaar verbonden zijn en dat wij aan hun zijn overgeleverd, zoals we ook aan de natuur zijn overgeleverd, maakt deel uit van die cultuur.”
Van bijzonder belang zijn de bruiklenen van Venus en Cupido op basis van een tekening van Michelangelo, Perseus en Andromeda van Veronese, en Landschap in een storm met Pryamus en Thesbe van Poussin. De teksten die naar die thema’s verwijzen, zoals Homerus Illiad en Ovidius ‘Metamorfosen, werden hoog gewaardeerd door renaissance- en barokkunstenaars. Ze probeerden hen op hun beurt met diepe emotie te portretteren.
Heroverweging van de Grieks-Romeinse traditie
Titiaan had de meeste invloed op de heroverweging van de Grieks-Romeinse traditie tijdens de Renaissance. De twee series mythologische composities die hij tussen 1516 en 1524 voor de hertog van Ferrara en tussen 1552 en 1563 voor Filips II schilderde, behoren tot de meest gevierde van hun tijd. Sinds de 16e eeuw zijn de zes composities – bekend als de poesie – samen in Spanje gezien.
Titiaan beïnvloedde Veronese, Rubens en vele anderen. Een van de innovaties van de 16e eeuw was het liggend vrouwelijk naakt. Girogione en Titiaan bedachten deze nieuwe typologie rond 1500 in Venetië. Later beïnvloedde het Michelangelo, Velázquez, Goya en Picasso. Hun erotiek is duidelijk, want ze worden vaak aangetroffen in slaapkamers en privéruimtes.
Titiaan en Rubens
Titiaan had een sterke invloed op Rubens. Naast de klassieke literatuur vormden zijn schilderijen voor Rubens het belangrijkste model voor zijn werk. Hij definieerde een wereld van nimfen, satyrs en andere wezens die dansen in sensuele poses.
Mythologische passies uit de 17e eeuw
Rubens bleef dicht bij de klassieke geest, terwijl Velázquez en Ribera de mythen meer realistisch vertaalden. Poussin voegde een vleugje emotie toe, terwijl de gebruikelijke elegantie van Van Dyck er doorheen schijnt.
De catalogus van de tentoonstelling bevat teksten die de 29 werken en het belang van mythologie voor de renaissance- en barokke kunstenaars analyseren. Volgens Miguel Falomir, directeur van het Museo del Prado: “De presentatie van de tentoonstelling is van dubbele verdienste: ten eerste omdat het een van de mooiste, meest complexe en invloedrijke series binnen de Europese schilderkunst herenigt, en ten tweede dankzij de inspanningen van het personeel om dit mogelijk te maken tijdens de Coronavirus-pandemie ”. Falomir voegde toe dat de steun en het vertrouwen van de sponsor, Fundación BBVA, fundamenteel zijn geweest voor het organiseren van deze unieke tentoonstelling.