Wat is de oorsprong van deze ietwat vreemde traditie in het stadje met nog geen 10.000 inwoners op 40 kilometer ten westen van Valencia? Hierover doen verschillende verhalen de ronde. De meest gehoorde is die van een groep tieners die in de jaren 40 van de vorige eeuw een voedselgevecht begon tijdens een religieuze zomerviering toen hun deelname daaraan werd geweigerd.
Mogelijk ontstaan van La Tomatina
La Tomatina zou volgens andere verhalen zijn ontstaan een als lokaal voedselgevecht tussen vrienden, een volleybalwedstrijd met tomaten tussen omstanders van een carnavalsparade, een grap bij een slechte muzikant of naar aanleiding van een omgekieperde vrachtwagen die tomaten vervoerde.
Gebaseerd op populaire feesten die in het midden van de 20e eeuw gehouden werden, was waarschijnlijk de viering van Corpus Christi de aanleiding voor de eerste Tomatina. In de streek waar Buñol ligt, wordt er dan een parade van Gigantes y Cabezudos (reuzen en grote hoofden) gehouden. Dat zijn grote, gekostumeerde popen gemaakt van papier-maché.
Hoe dan ook, La Tomatina was een feit en werd jaar na jaar herhaald. Tot de autoriteiten het feest verboden in de jaren vijftig.
Begrafenis van de tomaat
Met het verbieden van het tomatengooien in de vroege jaren vijftig werd het gebruikI alleen maar populairder. In 1957 hield de bevolking van Buñol een heuse begrafenis van tomaten om hun onvrede met het besluit de uiten. Een enorme tomaat kreeg een ‘laatste rustplaats’ in een kist en burgers droegen deze kist in een begrafenisstoet door de straten van het stadje in de provincie Valencia.
Feest van Internationaal Toeristisch Belang
In 1959 werd de ban op het feest opgeheven Sindsdien is La Tomatina in Spanje erkend als officieel feest van Internationaal Toeristisch Belang. Op een gegeven moment trok het tomaten-gooi-festijn tussen de 40.000 en 50.000 mensen naar Buñol gekleed in oude kleding of zelfs een zwemoutfit compleet met duikbril. Omdat het kleine stadje die toeloop niet aankon, kunnen sinds 2012 slechts 20.000 mensen met een kaartje terecht.
Laat La Tomatina beginnen!
De tomaten zouden uit Extremadura gehaald worden, waar ze goedkoper zijn. Volgens de regels begint het festival pas wanneer een van de feestvierders een vetgemaakte paal van twee verdiepingen hoog weet te beklimmen en de daar bevestigde ham te pakken. In de praktijk duurt het lang voor het iemand dit lukt. Dan wordt er een startschot gegeven en rijden de vrachtwagens binnen met circa 160.000 kilo aan fruitige munitie die ze midden op straat lozen. Het begin van een grote chaos en kliederboel.
Het gooien met tomaten duurt ongeveer en uur. Een ander pistoolschot markeert het einde van het feest. Dan mogen deelnemers geen tomaten meer gooien. Inwoners starten met het schoonspuiten van de straten, gebruikmakend van water uit het Romeinse aquaduct en brandweerwagens en keren huiswaarts.
La Tomatina 2021 is opnieuw afgelast vanwege de Covid-pandemie.