Volgens het laatste rapport van Cáritas en Foessa heeft de gezondheidscrisis aan het licht gebracht dat jong zijn (tussen 16 en 34 jaar oud) in Spanje een van de ongelijkheidsfactoren is. De studie waarschuwt dat de sociale samenhang in het land een ongekende “shock” heeft ondergaan. Een shock die “intense en multidimensionale” uitsluitingsprocessen veroorzaakt. Deze weerhouden jongeren ervan om door te groeien naar volwassenheid. Bovendien bevinden 1,4 miljoen jongeren uit deze groep zich in een sitatie van ernstige onzekerheid.
Gestopt met maken van toekomstplannen
Patricia, Verónica, Tamara, Juan en Jaime Alberto zijn gestopt met het maken van toekomstplannen. Alle vier delen de frustratie van het niet kunnen oplossen van dagelijkse problemen. Ze zijn kwetsbaar omdat ze geen baan hebben of een tijdelijke en slecht betaalde baan. Ze hebben moeite om een woning te vinden of te behouden. Bovendien zijn ze vaak afhankelijk van hulp om in hun basisbehoeften zoals eten te voorzien. Zij zijn vijf van de 2,7 miljoen jongeren in een situatie van sociale uitsluiting.
Patricia
Patricia is 19 jaar oud en komt uit El Palmar, in Murcia en verlaat net haar werk. “Ik ben uitgeput, maar ik ben blij: ik werk sinds maandag in de keuken van een restaurant”, zegt ze tegen RTVE.es. De bus naar haar werk kan ze niet betalen. Soms wacht ze lang tot haar moeder haar kan komen ophalen. Ze woont met haar moeder en twee tienjarige broertjes in het huis van haar grootvader. De baan is voor een maand. Daarna moet ze weer verder zien.
“Ik stopte met studeren omdat ik het niet kon betalen. Ik moest thuis helpen. Mijn moeder is schoonmaakster en verdient 400 euro per maand. Sinds ze van mijn vader is gescheiden, heeft ze niet meer genoeg om van te leven”. Samen redden Patricia en haar moeder het net. Patricia voelt zich verantwoordelijk voor de toekomst van haar broertjes. “Er zijn dagen dat ik honger heb gehad en er thuis geen eten was. Daarom moet ik werken en bij hen blijven”, zegt ze.
Meer baanonzekerheid met pandemie
Volgens het Cáritas-rapport ‘Evolutie van sociale cohesie en gevolgen van Covid-19 in Spanje’ is de baanonzekerheid tijdens de gezondheidscrisis verdubbeld. Deze onzekerheid over werk treft bijna twee miljoen huishoudens die economisch afhankelijk zijn van één persoon. Die personen zijn het afgelopen jaar drie of meer maanden werkloos geweest, hebben drie of meer verschillende contracten gehad, in drie of meer verschillende bedrijven”, legt Natalia Peiro uit. Zij is algemeen secretaris van Cáritas Española.
Het rapport benadrukt dat in 2021 het aantal jongeren dat leeft in een context van uitsluiting is gegroeid met meer dan 650.000. De meesten van hen bevinden zich in een ernstige situatie. Er zijn 500.000 jongeren meer dan in 2018 in bijzonder complexe situaties.
Patricia behoort tot deze groep die alleen van dag tot dag kan denken. Ze weet niet wat een avondje plezier met vrienden is en ze is zich volledig bewust van haar realiteit: “Ik heb vrienden die beter af zijn dan ik en anderen die er veel slechter voor staan. Haar doel is om weer een huis te hebben: “Om in een eigen huis te wonen met mijn moeder en te eten zoals we eerder aten.”
Tamara en Verónica
Tamara en Verónica, respectievelijk 33 en 31 jaar oud, zijn jonge Spaanse vrouwen met kinderen. Ze werken, maar van wat ze verdienen, kunnen ze zonder hulp niet rondkomen. Het Foessa-rapport bevestigt dat de sociale uitsluiting in huishoudens met een vrouw aan het hoofd is gestegen van 18% in 2018 naar 26% in 2021.
“Ik word elke ochtend gefrustreerd wakker omdat ik niet genoeg heb om van te leven”, zegt Veronica. Ze komt uit Cartagena, is 31 jaar oud en werkt in een groentewinkel. Ze heeft twee dochters en ligt na klachten over mishandeling in scheiding. “Ik ben alleen met mijn twee kinderen. Ik maak lange dagen, maar als ze ziek worden, moet ik voor ze zorgen en kan ik niet werken. De dagen dat ik niet ga, word ik niet betaald en ik heb niemand die me kan helpen’, zegt ze.
Veronica heeft nog geen toegang kunnen krijgen tot een woning en vindt het jammer dat ze al “een jaar” te horen krijgt dat ze niet aan de eisen voldoet. Ze woont op de zolder van het huis van een vriend, aan wie ze 150 euro huur betaalt. “Elke maand heb ik hulp nodig om te eten of wat apotheekkosten te dekken”, bekent ze. “Als laatste optie vroeg ik Caritas om hulp bij het krijgen van toegang tot een woning”. Helaas konden zij ook geen drie maanden huur in één keer, zoals werd geëist, betalen.
Tamara werkt in een bejaardentehuis, maar is drie maanden met verlof wegens gezondheidsproblemen door complicaties van een operatie. Daarom verdient ze nu minder. “Normaal verdien ik 900 euro, nu met ziekteverlof is dat 300 euro minder en mijn huur is 500”, berekent ze. Met de rest moet ze elektriciteit en water betalen, het schooleten en wat ze nog meer nodig heeft voor haar zoon, die haar het meest zorgen baart.
Juan Sebastián
‘Juan Sebastián Díaz is Colombiaan en kwam vier maanden geleden in Spanje aan. Hij nam actief deel aan de protesten van studenten- en sociale leiders in zijn land, was lid van een politieke partij en ontving verschillende doodsbedreigingen. “Ik nam mijn spaargeld en kwam naar Madrid. Ik heb asiel aangevraagd, maar heb nog steeds de documenten niet om te kunnen werken”, stelt hij. Hij maakt gebruik van deze tijd om te trainen, terwijl zijn spaargeld opraakt. Verder volgt hij een cursus cyberbeveiliging op de campus van de sociale dienst voor arbeidsvoorziening in Madrid.
Huishoudens met buitenlanders harder geraakt
Volgens de studie bevond meer dan 50% van de huishoudens met buitenlanders zich in 2021 in een situatie van sociale uitsluiting. De onzekerheid die in deze groep wordt ervaren is bijna drie keer groter dan in Spaanse huishoudens. Juan Díaz deelt een flat en een kamer. “Ik weet niet hoe lang het duurt voordat ze me de papieren geven, ik moet gewoon hard studeren en van het minimum leven”, zegt hij.
Nog doorslaggevender bij de intensivering van sociale uitsluiting is de rol van etniciteit. Vorig jaar bevond meer dan 70% van de Roma-huishoudens zich in deze situatie. Dit cijfer verdrievoudigt het cijfer van de Spaanse huishoudens. Veel Roma-kinderen lijden onder de directe gevolgen van uitsluiting.
De digitale kloof: “Ik heb thuis geen wifi”
De COVID-19-crisis heeft ook een nieuwe factor van sociale uitsluiting blootgelegd: digitale ontkoppeling, het nieuwe analfabetisme van de 21e eeuw.
Juan
Juan is 35 jaar en werkt sinds een maand als bezorger. Hij was werkzaam in de bouw toen plotseling ‘alles stil viel’. “Ik kon in die tijd niet geen opleiding volgen omdat ik niet eens verbinding kon maken vanuit huis. Maatschappelijk werkers stuurden me naar dit centrum. Ik studeerde en kreeg een baan, zegt hij. Van wat hij verdient, kan hij geen internetverbinding betalen, maar hij redt zich. “Ik heb 10 euro saldo voor de hele maand.”
Pedro Mora
Hetzelfde geldt voor de 52-jarige Pedro Mora. Tot de pandemie zorgde hij voor een afhankelijke persoon. Door de gezondheidscrisis verloor hij zijn baan. Hij betreurt het dat hij overal computervaardigheden voor nodig heeft: “Iedereen zei dat ik moest zoeken op de platforms en op internet, maar ik had geen internet. Voor veel banen moet je nu ook met computers kunnen omgaan. Ik realiseerde me dat ik mezelf moest vernieuwen en besloot een cursus te volgen. Ze leerden me de tablet te gebruiken en nu weet ik hoe ik het werkt”, zegt hij blij. “Ik heb een baan gevonden, maar ik heb hele slechte maanden gehad”.
Digitale black-out
De helft van de huishoudens in sociale uitsluiting lijdt aan de digitale black-out, zegt FOESSA. Dat betekent dat 1,8 miljoen huishoudens dagelijks de digitale kloof ervaren. Dit betreft vooral huishoudens met mensen ouder dan 65 jaar. Bovenal wordt een internetverbinding gemist door degenen die schoolgaande kinderen hebben die vaak iets digitaal moeten doen.
Toch blijft de belangrijkste prioriteit Patricia, Verónica, Tamara, Juan en Jaime Alberto het verzorgen van ten minste één bord eten per dag en het behouden van een dak boven hun hoofd.