Veel van Chirbes’ romans zijn in het Nederlands vertaald zoals ‘La larga marcha’ (De lange mars) en ‘Crematorio’ (Crematiorium). Vorig jaar werd ook zijn roman ‘En la orilla’ (Aan de oever) in Nederland uitgegeven. Deze volgens de Spaanse pers ‘grootste roman van de crisis’ werd een bestseller en leverde hem verschillende literaire prijzen op.
Rafael Chirbes
Chirbes werd geboren in 1949 in Tabernes de Valldiga, Valencia. Op zestienjarige leeftijd verhuisde hij naar Madrid waar hij Moderne geschiedenis ging studeren. Na een aantal jaren in Parijs en Marokko te hebben gewoond keerde hij in 2000 terug naar Valencia. Hij schreef zijn eerste, nooit gepubliceerde, roman ‘Las fronteras de África’ in 1980. Delen uit dit boek verwerkte hij in zijn debuutroman ‘Mimoun’ (1988). Met Mimoun werd hij finalist voor de Premio Herralde. Maar ook buiten Spanje viel zijn werk in de prijzen: ‘La larga marcha’(1996) won in Duitsland de SWR-Bestenliste literatuurprijs. Deze roman was de eerste van een trilogie waarin hij de Spaanse samenleving beschrijft van de periode tussen het einde van de Spaanse Burgeroorlog en de Transición, de periode dat Spanje overging naar een democratie. Zijn roman ‘Crematorio’ (2007), dat gaat over de vastgoedspeculatie, won de Premio Nacional de la Críticia en de Premio Dulce Chacón.
Chirbes woonde tot zijn dood in het stadje Tabernes de Valldiga waar hij zich geheel toewijdde aan het schrijverschap. In november van het afgelopen jaar was hij nog in Nederland voor een interview met Maarten Steenmeijer bij het Instituto Cervantes in Utrecht.
Maatschappijkritisch
Kenmerkend voor het werk van Chirbes is zijn kritische houding tegenover de politiek en de maatschappelijke moraal in Spanje. In zijn laatste romans stonden de economische crisis, de huidige politiek, corruptie, fraude en machtsmisbruik centraal. Hij beschrijft de maffiapraktijken van zakenlieden en politici en de morele teloorgang die veroorzaakt wordt door de hebzucht naar geld en macht. Zijn romans zijn een spiegel van de realiteit, van het huidige Spanje. Een land dat voor hem een grote teleurstelling, een desillusie is door de dingen die er gebeuren en in het verleden gebeurd zijn. De personages uit zijn boeken zijn grotendeels de slachtoffers van deze verwerpelijke Spaanse maatschappij.
Goed en kwaad
In zijn romans komen goede en slechte personages voor. Hij identificeerde zich niet met de een of met de ander, hij was ze allemaal tegelijk. “Door je te identificeren met een personage dat ver van je afstaat, leer je veel over jezelf” zei Chirbes. “Goed en kwaad bestaan niet als uitersten van iets, goed en kwaad gaan altijd samen en is overal gelijktijdig aanwezig”. Daarom was hij geen liefhebber van geromantiseerde historische romans of romans over de Burgeroorlog waar goed en kwaad lijnrecht tegenover elkaar staan. Juist wanneer goed en kwaad tegelijk aanwezig zijn en niet tegenover elkaar staan, spoor je de lezer aan goed waar te nemen en een eigen opinie te vormen, aldus Chirbes. Hij werd beïnvloed door klassieke schrijvers maar had ook grote waardering voor een groot deel van de hedendaagse Spaanse literatuur.
En la orilla
Zijn laatst gepubliceerde roman ‘En la orilla’ maakte van Chirbes een bestsellerauteur. Het boek werd in de Spaanse pers uitgeroepen tot de beste roman over de Spaanse crisis. Hoofdpersoon van het boek is Esteban, een timmerman die met tegenzin het timmerbedrijf van zijn vader heeft overgenomen. Hij raakt in de schulden en kan zijn personeel niet meer betalen. Overal komt hij alleen voor te staan. Als enige van zijn familie draagt hij de zorg voor zijn zieke vader en zijn verloofde is er vandoor met zijn beste vriend. De lezer maakt een reis door het hoofd van Esteban dat vol zit met sombere gedachten over het Spanje van toen en van nu. De persoonlijke ellende van Esteban valt in lange monologen samen met de morele en economische achteruitgang van zijn land.
Chirbes won voor zijn roman ‘En la Orilla’ de Premio de la Crítica 2014 en de Premio Nacional de la Narrativa.