In de loop van het volgend jaar worden in Madrid en Barcelona een aantal coöperatieve supermarkten geopend. De klanten betalen een vast bedrag om mede-eigenaar te worden van de coöperatie en zijn een paar uur per maand werkzaam in de winkel. In ruil daarvoor krijgen ze tussen de 15% en 40% korting op hun boodschappen. Deze boodschappen zijn bovendien op verantwoorde wijze in de schappen gekomen.
Bedrijfsmodel
Het coöperatiemodel biedt een alternatief voor de grote supermarktketens die zelf bepalen welke merken ze verkopen, hoeveel ze hun producenten betalen en welke winstmarges ze hanteren. Het model is geïnspireerd op Park Slope Food Coop, een coöperatie die in 1973 werd opgericht in New York en sinds 2016 ook succesvol opereert in Parijs. Deze supermarkten hebben drie kenmerken: ze bieden ruimte aan zowel biologische als niet biologische voedingsmiddelen, de producten zijn alleen te koop voor leden en er wordt gewerkt volgens een verantwoord en duurzaam concept.
In het noorden van Madrid opent over enkele maanden supermarkt La Osa, waarvan al 450 mensen lid zijn geworden. Ieder lid heeft 100 euro ingelegd en is daarmee mede-eigenaar van het bedrijf. Alle eigenaren werken drie uur per maand in de supermarkt en krijgen korting op de boodschappen die ze doen.
Sociale cohesie in grote steden
Het concept is niet gebaseerd op het financiële voordeel voor de klant, maar is bedoeld om voor een lagere prijs een kwalitatief beter product aan te bieden en samenwerking te stimuleren onder de buurtbewoners van de supermarkt. Op deze manier worden sociale relaties in wijken van grote steden versterkt, zoals in de Madrileense wijk Lavapíes waar begin volgend jaar Supercoop zijn deuren zal openen. Momenteel hebben zich al 550 leden aangemeld en de verwachting is dat dit op zal lopen naar 1000 leden bij de opening in februari of maart van het volgend jaar.
Wachtlijst in New York
Het prijsverschil met de traditionele supermarkt zal een van de aantrekkelijke punten zijn van het nieuwe concept. Bij Park Slope Food Coop, de pionier uit New York, zijn de prijzen wel 40% lager dan in de gewone supermarkt. Ook de prijs van biologische producten is lager dan normaal. Park Slope Food Coop heeft momenteel 16 duizend leden en hanteert zelfs een wachtlijst voor nieuwe leden.
De nieuwe winkels in Spanje zullen eerst nog te maken krijgen met initiële uitgaven, maar zodra het ledenaantal oploopt zullen de prijzen gaan dalen, mede door de inzet van vrijwillige arbeidskrachten in de supermarkt.
Barcelona
Het Madrileense initiatief La Osa waaide over naar Barcelona, maar hier is de ontwikkeling nog niet zo ver als in de hoofdstad. Food Coop Bcn heeft nog maar 30 leden en er is nog geen geschikte locatie voor de winkel gevonden. De initiatiefnemers in Barcelona willen inspelen op de behoefte van de consument om op een bewuste manier met voeding om te gaan.
Een voorbeeld voor de nieuwe supermarkten is Spanje is ook La Louve, een coöperatieve supermarkt die in november 2016 zijn deuren opende in Parijs en nu 4,5 duizend leden telt. Het was de eerste supermarkt die erin slaagde het concept van Park Slope Food Coop te kopiëren. Vijf jaar werd er over het bedrijfsmodel nagedacht dat nu succesvol functioneert en ook prijzen hanteert die tussen de 15% en 40% lager zijn dan in andere supermarkten. Bovendien is de winkel een sociale ontmoetingsplaats voor iedereen die belangstelling heeft voor voedingsmiddelen van goede kwaliteit.
In Spanje waren al soortgelijke supermarktconcepten te vinden, maar nog geen een daarvan voldeed aan alle drie de kenmerken van de coöperatieve supermarkt. Som Alimentació bijvoorbeeld opende in 2018 in Valencia zijn deuren maar hier kunnen ook niet-leden, weliswaar zonder korting, hun boodschappen komen doen.