Bij de economische groei van het begin van de 21ste eeuw groeide de productiviteit met 3%. Het bbp (bruto binnenlands product) per hoofd van de bevolking steeg met de helft daarvan, 1,5%. De grotere productiviteit was mogelijk omdat er in die periode sprake was van een bevolkingsgroei van 2%.
Stagnatie aantal nieuwe arbeidsplaatsen
Bij het intreden van de economische crisis stagneerde de bevolkingsgroei en daarmee daalde het bbp per hoofd van de bevolking. Toen het economische herstel inzette, steeg het bbp weer omdat er op dat moment meer werknemers aan het arbeidsproces deelnamen. Maar dit mechanisme stagneert sinds het afgelopen jaar omdat de arbeidsmarkt steeds minder snel groeit. Van alle arbeidsplaatsen die er in 2018 bijkwamen, werden de helft door buitenlandse arbeidskrachten ingevuld. Voor dit jaar zijn dit er zelfs meer dan de helft.
Krimpende arbeidspopulatie
De komst van het aantal arbeidsmigranten in Spanje is vergelijkbaar met het aantal van vóór het aanbreken van de economische crisis. Het aantal Spanjaarden dat uit Spanje emigreert is echter veel groter geworden en daarmee is de arbeidspopulatie nu veel kleiner. Daar komt nog bij dat er in Spanje voor het vierde opeenvolgende jaar sprake is van een negatieve bevolkingsgroei: er overlijden meer mensen dan er geboren worden. Volgens berekeningen van de Spaanse Bank en het IMF zal de Spaanse economie op korte en middellange termijn nog maar zo’n 1,25% groeien. Het toegenomen aantal vrouwen op de arbeidsmarkt is niet voldoende om het tekort te compenseren.
Als het negatieve effect van de dalende bevolkingsgroei buiten beschouwing wordt gelaten, stijgt de economische groei per hoofd van de bevolking naar hetzelfde niveau als bij de vorige economische bloei. Erg positief is dat ook weer niet, want een economie die alleen groei per hoofd van de bevolking heeft en nauwelijks als geheel, blijft een kwetsbare economie.
Goede economie is nodig om staatsschuld af te lossen
Een economische groei als geheel is van belang als het gaat om het aflossen van de staatsschuld, het uitkeren van sociale voorzieningen of het doen van investeringen. Want: hoe hoger de algemene productiviteit, hoe sneller de staatsschuld kan worden afgelost. Hoe meer mensen bijdragen aan de sociale voorzieningen, hoe makkelijker deze kunnen worden uitgekeerd. Als de kosten voor sociale uitkeringen met 8% toenemen, zoals nu het geval is, zal de economie evenredig moeten groeien om een groeiend tekort in de toekomst te voorkomen. Het bbp groeit echter maar met de helft daarvan, als de inflatie wordt meegerekend. Op dit punt is het cruciaal dat er een voldoende grote arbeidspopulatie actief blijft in Spanje.