Spanje heeft sinds 2009 een behoorlijke aanpassing in de begroting gedaan om ruimte te maken voor pensioenen. Na jaren van bezuinigen leek die periode in 2018 voorbij en stegen voor het eerst de overheidsuitgaven en groeiden ze zelfs harder dan het BBP. Dit lichte herstel van de overheidsuitgaven heeft echter niet geleid tot het dichten van de uitgavenkloof tussen Spanje en andere Europese landen.
Deze week publiceerde Eurostat, het bureau voor statistiek van Europa, hun cijfers van de overheidsuitgaven van Europese landen. Voornamelijk op de gebieden gezondheidszorg, onderwijs en sociale zekerheid komt Spanje ontzettend tekort. Het enorme tekort aan uitgaven verklaart volgens Eurostat direct waarom Spanje het tweede land is – op Italië na – dat het minst doet aan het wegnemen van de ongelijkheid op de markt.
Tekorten in gezondheidszorg
In 2018 gaf Spanje zo’n 13 miljard euro minder uit dan het gemiddelde van de Europese Unie. Vergrijzing is geen nieuw concept voor Spanje wat ervoor zorgt dat de vraag naar gezondheidszorg toeneemt. De bezuinigingen in de gezondheidszorg van de afgelopen jaren dwingt een groot deel van de bevolking om hun heil te zoeken in de particuliere sector wat weer leidt tot financieringsproblemen bij de autonome gemeenschappen in Spanje.
Tekorten in vervolgonderwijs
In diverse rapporten is te lezen dat de prestaties van het onderwijs in Spanje achterblijven. Dit blijkt onder meer uit een rapport van PISA. PISA is het grootste internationaal vergelijkende onderzoek naar de prestaties van leerlingen in onderwijsstelsels ter wereld. De investering die er echter voor nodig is om de onderwijskwaliteit te verbeteren blijft al sinds 2010 uit. In 2018 bleek Spanje het vijfde land met de laagste uitgaven voor onderwijs.
De uitgaven voor het basisonderwijs in Spanje liggen op ongeveer hetzelfde niveau als in de rest van Europa. Echter is er een groot tekort aan uitgaven voor het vervolgonderwijs in Spanje. Spanje geeft zo’n 17 procent minder uit aan het middelbaar onderwijs dan het gemiddelde van de EU en zelfs 37,5 procent minder dan België, het land dat het meest investeert in het vervolgonderwijs.
Tekorten in sociale zekerheid
In 2018 gaf Spanje zo’n 12 miljard euro minder uit aan sociale zekerheid. Onder sociale zekerheid valt het financieel ondersteunen van mensen die werkloos raken, onder de armoedegrens leven of in de ziektewet zitten. De meeste eurolanden besteden meer dan 10 procent van hun BBP aan sociale zekerheid, bijna twee keer zoveel als dat Spanje doet. Dit terwijl Spanje het op een na hoogste werkloosheidspercentage van de hele Europese Unie kent.
Uitgavenkloof in Spanje wordt steeds groter
De totale overheidsuitgaven zijn tussen 2009 en 2018 met 7,1 miljard euro gestegen, de pensioenuitgaven stegen echter mee met ruim 30 miljard euro. Deze ontwikkeling heeft ervoor gezorgd dat Spanje behoorlijke concessies heeft moeten doen op andere vlakken.
De kloof in de sociale uitgaven wordt alleen maar groter omdat sommige bevoegdheden zijn overgedragen aan de autonome regio’s. Als gevolg hiervan ontstaat er steeds meer ongelijkheid tussen verschillende regio’s. Het IMF heeft Spanje onlangs hierop gewezen.