Hij deed dit tijdens een bijeenkomst in het Duitse Aken. ‘We mogen hen die dit soort sentimenten hebben niet negeren’, zo waarschuwde de monarch tijdens de uitreiking van de prestigieuze Karelsprijs aan de Portugees António Guterres, Algemeen Secretaris van de Verenigde Naties.
Koning Felipe verzoekt de instellingen van de Europese Unie te reageren op de eisen en wensen van dat gedeelte van de bevolking dat zich buitengesloten voelt en verdedigt dat ‘we de Europese instituten moeten hervormen om deze effectiever te maken en zodat we de lessen toe kunnen passen die we tijdens de recente crisis hebben geleerd’.
De hele bijeenkomst had een Iberisch tintje en vond plaats in de kroningskamer van het oude keizerlijke paleis en het huidige gemeentehuis van Aken, de geboorteplaats van Karel de Grote. Tijdens de ceremonie werden diverse uitspraken gedaan ten gunste van de Europese Unie als bolwerk van waarden zoals vrijheid, democratie en respect voor de rechtsstaat. Meerdere keren werd wel verwezen nu zorgelijke zaken zoals ‘een geopolitieke chaos met ongekende uitdagingen (…) die het risico op confrontatie vergroten’, aldus Guterres.
De Spaanse koning verwees naar de bedreigingen waar de Europese integratie voor staat, zowel als gevolg van de internationalisten, die de EU zien als verouderd en te gesloten voor zichzelf, als gevolg van de nationalisten die een terugtrekking willen ‘uit angst en onzekerheid voor het heden en voor de toekomst’. Volgens de koning hebben de eersten zich ‘vergist in de eeuw en de taak’ en ‘zien een wereld voor zich die niet van de toekomst is, maar van het verleden’. Het meest recente voorbeeld daarvan is de ernstige fout in dit opzicht in de vorm van het Brexit-fiasco in het Verenigd Koninkrijk.
Felipe de Zesde is van mening dat zij die ‘afstand doen van de Europese supranationale droom dat niet doen om zich open te stellen naar de wereld, maar juist om deze de rug toe te keren’. De vorst wijt dit aan de ‘angst voor de onzekerheid van het heden en het verleden’. Hij waarschuwde het publiek, waaronder enkele topambtenaren van de EU zoals president Jaean Claude Juncker, dat het ‘een fout zou zijn om die angsten te onderschatten of te negeren omdat ze een zeer sterke tegenkracht vormen’.
Zijn toespraak kwam vier dagen na de Europese verkiezingen waar de tegenstanders van de EU en de extreemrechtsen overwinningen behaalden in landen zoals Frankrijk, Verenigd Koninkrijk, Italië en Polen. Die overwinning was wellicht minder groot dan vooraf verwacht, maar de schreeuw van het protest is volgens de Spaanse koning wel goed hoorbaar in vrijwel alle lidstaten.
Guterrez als winnaar van de prijs verwees, net als de Spaanse koning naar het feit dat het Europese project wordt verzwakt door dorpen in Europa die zich als speelbal van de overkoepelende regering voelen. Hij laakte in dit verband het gebrek aan communicatie tussen de Europese instituten en de burgerlijke samenleving. ‘Het moment is gekomen om het vertrouwen te herstellen’, zei Guterres die de eerste Portugees is die de Karel de Grote prijs in ontvangst kon nemen.
Karelsprijs
De Karelsprijs wordt jaarlijks toegekend aan een of meer personen of een organisatie die zich verdienstelijk hebben gemaakt voor de Europese eenwording. De prijs is genoemd naar Karel de Grote en bestond tot 2007 uit een bedrag van 5.000 euro en een medaille met de beeltenis van Karel de Grote. Sinds 2007 is er geen geldprijs meer aan verbonden. Traditioneel vindt de uitreiking plaats op Hemelvaartsdag in de kroningszaal van het Akense raadhuis.