Een afwijkende fiscale regelgeving voor grote bedrijven maakt het in bepaalde landen voor multinationale ondernemingen mogelijk om te produceren in landen met lage productie- en personeelskosten en de gegenereerde inkomsten vervolgens door te sluizen naar landen met een lage winstbelasting.
Belastingparadijzen
De Franse econoom Daniel Zucman deed onderzoek naar dit fenomeen van belastingparadijzen voor grote bedrijven als Nike en Facebook. Hij stelde zich de vraag welke landen in welke mate bij de fiscale regelgeving gebaat zijn en welke landen erdoor benadeeld worden. Voor zijn onderzoek maakte hij onder andere gebruik van gegevens uit handelsregisters.
Uit de gegevens van 2016 concludeerde Zucman dat multinationals 36% van hun inkomsten, gegenereerd in landen met lage productie- en personeelskosten, doorsluizen naar landen met een voor multinationals voordeling belastingklimaat zoals Ierland, Puerto Rico, Luxenburg, Singapore, Zwitserland en ook Nederland.
13,5 miljard aan inkomsten niet in Spanje opgegeven
De landen die de dupe zijn van een fiscaal aantrekkelijke wetgeving elders, verliezen gemiddeld 9% belastinggeld van multinationals. In Spanje is dit zelfs 13% en loopt daarmee 2,6 miljard euro mis. In totaal is in Spanje een bedrag van 13,5 miljard euro niet opgegeven aan de belastingdienst; 11 miljard hiervan werd geboekt in een ander Europees land.
De bedrijven die zich het meest verrijken met de mogelijkheid om winst door te sluizen naar belastingparadijzen zijn de Amerikaanse multinationals. De landen die er het meest de dupe van zijn, zijn grote Europese lidstaten zoals Duitsland en Spanje. In de afgelopen jaren heeft de tendens zich alleen maar verder doorgezet en is er een enorme groei waargenomen van het aantal filialen van Amerikaanse bedrijven in landen als Ierland en Nederland.
Bevordering van economische ongelijkheid
Zucman wijst erop dat uit Linkedin-gegevens valt af te leiden dat er wereldwijd ongeveer 230 duizend mensen werkzaam zijn in de planning van agressieve fiscale regelgevingen waarmee fictieve transfers van winst mogelijk worden gemaakt. Deze praktijken verstoren volgens Zucman de normale bedrijfsconcurrentie, benadelen de landen zonder fiscaal voordeel voor grote bedrijven en vergroten de ongelijkheid: voor iedere euro die de landen met een gunstig belastingklimaat in de zak steken, verliezen volgens de statistieken de landen waar de winst gegenereerd is er vijf. Zucman pleit er daarom ook voor dat de gedupeerde landen hun gemiste inkomsten terugvorderen van het land waar ze voor de belastingdienst op worden gegeven.