Elke winter komen economen, regeringsleiders en deskundigen in Davos (Zwitserland) samen om te spreken over de wereldeconomie. Het onderzoek van de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO) gaat over de toekomstige werkgelegenheid in zo’n veertig landen. Naar aanleiding van dit onderzoek waarschuwt de OESO dat de vijftienjarige scholier in Spanje zijn loopbaan niet heel strategisch kiest. Dit ondanks het feit dat op 90 procent van alle middelbare scholen in Spanje studieadviseurs aanwezig zijn om de scholieren te begeleiden. Spanje lijkt hier echter geen uitzondering te zijn; ook in andere landen lijkt zo’n 40 procent van de banen, die de jeugd later graag zou willen, binnen vijftien jaar niet meer te bestaan vanwege automatisering.
Beperkte deelname aan stages en werkbezoeken
Anthony Mann, onderzoeker die meewerkte aan de studie, vertelt aan de Spaanse krant El Mundo dat zeer weinig Spaanse scholieren deelnemen aan ontwikkelingsactiviteiten als het gaat om het maken van een beroepskeuze. Het percentage jongeren dat stage loopt en/of werkbezoeken aflegt, ligt veel lager dan het gemiddelde OESO-land. Juist stages zijn volgens hem belangrijk voor jongeren om een correct beeld en toekomstperspectief te krijgen van een bepaalde functie.
In Spanje, net als in veel andere Europese landen, kiezen jongeren voor banen in de sociale en juridische wetenschappen. In het rapport PISA 2018 zijn de meest gewilde banen voor vijftienjarige meisjes lerares (17,2 procent), arts (10 procent) en psycholoog (6,4 procent) en jongens van dezelfde leeftijd willen graag een baan in de ICT (9,5 procent) of willen politieagent of ingenieur (beide 7,3 procent) worden.
Concentratie op klein aantal beroepen
De OESO ziet een trend binnen de onderzochte doelgroep. Zo’n twintig jaar geleden leek er meer diversiteit te zijn in de beroepskeuze van vijftienjarige pubers. Nu is de verscheidenheid aan banen die de jongeren in Spanje ambiëren een stuk minder. Waarom deze concentratie op slechts een handjevol beroepen? Volgens de OESO is er meer variëteit in beroepskeuzes te zien in landen waar veel aandacht wordt besteed aan studieadvies, zoals bijvoorbeeld in Duitsland en Zwitserland. “Door meer begeleiding krijgen jongeren een beter en completer beeld van wat zij later kunnen gaan worden,” aldus Mann.
Hoge verwachtingen onder jongeren in Spanje
Onderzoeker Mann stelt een zorgwekkende ontwikkeling onder jongeren in Spanje aan de kaak die ook terug te zien is bij jongeren uit andere landen: “Over het algemeen hebben jongeren in Spanje hoge verwachtingen van hun professionele carrière. Zo’n 80 procent van de Spaanse jongeren verwachten later professionals en managers te zijn terwijl een vijfde van hen zegt dat ze niet van plan zijn te beginnen aan een universitaire studie. Dit spreekt elkaar tegen en is geen realistische verwachting.” Volgens Mann is het zo dat jongeren uit een kansarmer milieu vaker verwachten een goede functie te gaan bekleden zonder een universitaire studie te volgen dan hun leeftijdsgenoten die uit een welgesteld gezin komen.
Welke banen beter niet..
Banen die het hoogste risico lopen om binnen vijftien jaar te verdwijnen door automatisering zijn die van een de boekhouder, accountant, reisadviseur, caissière, secretaresse en receptionist. Ook functies binnen de vervoersector, zoals personeel in de trein, metro, taxi en vliegtuig dreigen binnen enkele jaren minder te worden of zelfs helemaal te verdwijnen doordat de sector anders ingericht gaat worden. Hetzelfde geldt voor personeel dat werkzaam is in fabrieken en installaties.
… en welke banen dan wel?
Banen die wel een optimistisch toekomstperspectief hebben, zijn bijvoorbeeld te vinden in de gezondheidswetenschap. De OESO benadrukt het belang van goede loopbaanbegeleiding die niet alleen als doel heeft om een goede baan te vinden, maar ook om een grotere inzet van de scholieren op school te bereiken.