De voorzitter van de Europese Commissie heeft Spanje dan ook verzocht de controles op overheidsgelden aan te scherpen en sancties op te leggen in geval van fraude. Spanje is er voor een groot deel de oorzaak van dat de EU jaarlijks een bedrag van 120 miljoen euro moet besteden aan corruptiebestrijding binnen Europa.
Politieke partijen onder extern toezicht
Volgens de Europese Commissie is dit grotendeels te wijten aan een falend controlesysteem op het financiële beleid van de politieke partijen in Spanje. Het onderzoekrapport verwijst hierbij naar “een voormalig penningmeester van een politieke partij en bijna 90 vooraanstaande politici, zakenlieden en bankiers die zijn aangeklaagd wegens corruptiepraktijken”, doelend op het grootste corruptieschandaal in Spanje, de zaak Gürtel, waarin de twee hoofdpersonen, zakenman Francisco Correa en voormalig penningmeester van de PP Luis Barcénas, respectievelijk 51 en 33 jaar celstraf kregen opgelegd. In het EU-rapport wordt voorgesteld jaarlijks een extern accountantsonderzoek te laten uitvoeren bij iedere politieke partij in Spanje. De uitkomsten van dit extern onderzoek moeten voor iedereen toegankelijk zijn.
Te veel bestuurlijke lagen zorgen voor controleverlies
Ook na het aannemen van de Transparantiewet, wat door de EU gezien wordt als een stap voorwaarts, blijken de controlesystemen ontoereikend voor het aan het licht brengen van alle corruptiepraktijken. Volgens voormalig Europees parlementslid en initiator van het corruptieonderzoek Cecilia Mallström, zijn er wel controlesystemen, maar zijn deze niet altijd even effectief. Afgezien van de corruptie binnen de politieke partijen, baren de omkopingspraktijken bij openbare aanbestedingen, met name in de bouw en de afvalverwerking, en het gebrek aan transparantie bij de regionale overheden en gemeenten de EU de grootse zorgen. Volgens het rapport was er tussen 1996 en 2009 sprake van meer dan 5 duizend corruptiezaken in meer dan 600 Spaanse gemeenten. De autonome regio’s zouden onvoldoende in staat zijn om toezicht te houden op de gemeenten binnen de regio. Alleen al in 2011 zouden volgens het EU-rapport 1.754 juridische procedures zijn gestart in verband met vermeende illegale praktijken in de ruimtelijke ordening en stadsplanning en werden 408 veroordelingen uitgesproken.
Voor de Spanjaarden zijn volgens Eurobarometer de uitkomsten van het corruptie-rapport niet heel verrassend. 95% van de Spanjaarden beschouwt corruptie als een ‘zeer wijdverbreid probleem’ dat invloed heeft op de dagelijkse gang van zaken in Spanje.