Het gaat om de inmiddels achtste onderwijswet van de Spaanse democratie, in Spanje inmiddels bekend als de niet onomstreden ‘ley Celaá’. Afgelopen mei al werd het wetsvoorstel met daarin een aantal belangrijke wijzigingen binnen het onderwijs ingediend, maar veel politieke partijen hebben hier in de afgelopen weken felle kritiek op geuit. Dit zijn de veranderingen die gaan plaatsvinden binnen het Spaanse onderwijs:
Gelijkere verdeling van lagere sociale klassen over publiek en semi-particulier onderwijs
De nieuwe wet moet ervoor gaan zorgen dat leerlingen uit gezinnen met de lagere inkomens beter vertegenwoordigd zijn in het semi-particuliere onderwijs (colegios concertados). Nu gaat nog 90 procent van deze leerlingen naar een publieke school. Autonome regio’s moeten er bijvoorbeeld voor zorgen dat leerlingen die speciale aandacht nodig hebben, deze zullen krijgen of het nu om een publieke of semi-particuliere school gaat. Ook mogen buitenschoolse activiteiten waarvoor de ouders moeten betalen niet meer in het reguliere rooster worden aangeboden en mag bij het aannamebeleid op semi-particuliere scholen niet meer het inkomen van de ouders leidend zijn, maar moet er gekeken worden naar de afstand tussen het woonadres van de leerling en de school.
Kinderen minder vaak laten doubleren
31 procent van de Spaanse leerlingen van vijftien jaar oud is wel eens blijven zitten. Dat is bijna het dubbele van het percentage in andere ontwikkelde landen. Het gegeven dat 25 procent van de lagere schoolleerlingen de eindstreep van deze fase niet haalt, illustreert de ineffectiviteit van het doubleren. Bovendien kost dit overmatig doubleren de Spaanse overheid jaarlijks ruim 3,3 miljard euro. Met de nieuwe wet kunnen leerlingen maximaal één keer blijven zitten op de basisschool en maximaal twee keer in de hele periode waarin de leerplicht geldt.
Meer bevoegdheden voor de autonome regio’s
In de huidige onderwijswet is vastgelegd dat de centrale overheid verantwoordelijk is voor onder andere de duur en de inhoud van het verplichte onderwijsprogramma. Met de nieuwe wet komen er meer vrijheden en verantwoordelijkheden voor de afzonderlijke regio’s.
Het Castiliaans is niet langer de verplichte de voertaal
Een van de ingrijpendste en meest controversiële veranderingen is de afschaffing van het Spaans als verplichte voertaal in het klaslokaal. Deze wijziging heeft vooral een symbolische waarde die de erkenning impliceert van de andere officiële talen die gesproken worden in Spanje, het Catalaans, het Baskisch, het Galicisch en het Aranees). De nieuwe wet schrijft voor dat leerlingen op het moment dat ze niet meer leerplichtig zijn, zowel het Castiliaans als de gesproken co-officiële taal ‘volledig moeten beheersen’. Als dat niet het geval is, moeten de nodige maatregelen worden getroffen om dit doel alsnog te bewerkstelligen.
Aparte leerroute voor zwakkere leerlingen in middelbaar onderwijs
Met de nieuwe wet komt er vanaf het derde jaar van de middelbare school een aparte leerroute voor leerlingen die meer moeite hebben met hun schoolwerk waarmee ze aan het einde van het vierde jaar alsnog hun middelbareschooldiploma kunnen halen.
Diagnostische evaluaties in plaats van eindexamen
In plaats van school- en eindexamens, gaan leerlingen met ingang van de nieuwe wet gedurende de hele schooltijd tussentijdse diagnostische tests maken waarmee een algemene evaluatie wordt uitgebracht door de school.
Nieuwe module op het middelbaar onderwijs
Aan de huidige drie modules van het middelbaar onderwijs wordt een vierde toegevoegd met de titel ‘General’. Hieronder worden voorbereidende wetenschappelijke vakken ondergebracht die met name bedoeld zijn voor leerlingen die nog geen keuze hebben kunnen maken voor een vervolgstudie of -opleiding.
Onderwijsinstellingen krijgen meer vrijheid voor invullen programma
Scholen mogen volgens de nieuwe wet een bepaald percentage van het verplichte onderwijsprogramma naar eigen inzicht invullen. De autonome regio’s gaan bepalen hoe groot dat percentage zal zijn.
Samenvoegen van vakken op de middelbare school
Net zoals dat ook al in de jaren ’90 werd gedaan, zullen bepaalde vakken zoals wiskunde, biologie, aardrijkskunde en techniek als geïntegreerde lesstof worden aangeboden. Zo wordt de overgang voor basisschoolleerlingen naar het voorgezet onderwijs minder groot, omdat de geïntegreerde lesstof door één docent wordt gegeven en de structuur minder afwijkt van wat de leerlingen gewend zijn. Hiermee wordt geprobeerd om het hoge aantal doublures in de brugklas terug te dringen.
Virtueel onderwijs toegankelijk voor alle autonome regio’s
Docenten uit alle autonome regio’s moeten toegang hebben tot elkaars virtuele lessen om de onderlinge uitwisseling van informatie te stimuleren. Zo kunnen docenten van elkaar leren en verbetert het niveau van de digitale onderwijsvaardigheden.
Interterritoriale solidariteit
Verschillen binnen het onderwijs van de afzonderlijke autonome regio’s moeten worden verkleind. Zo moet er meer geïnvesteerd worden in beroepsonderwijs, betaalbare kinderopvang voor kinderen tot drie jaar, moet in sommige gebieden het onderwijs toegankelijker en inclusiever worden en moet er meer aandacht komen voor de preventie van voortijdig schoolverlaten.
Jongens en meisjes zijn gelijk
Er komt meer nadruk op de gelijkheid van jongens en meisjes. Zo moeten meisjes gestimuleerd worden te kiezen voor de traditionele mannenberoepen en vice versa. Scholen die gescheiden onderwijs voor jongens en meisjes aanbieden, krijgen geen overheidssubsidie meer.
Duurzame scholen
Om het bewustzijn van duurzaamheid en milieu te stimuleren moeten scholen investeren in een zo klein mogelijke ecologische footprint. Dit moeten zij doen in samenwerking met andere instituties en organisaties in de regio. Ook moeten leerlingen gestimuleerd worden op milieuvriendelijke wijze naar school te komen, dat wil zeggen te voet, met de fiets of met het openbaar vervoer.
Schoolraad krijgt meer bevoegdheden
De onderwijsraad die vertegenwoordigd wordt door docenten, ouders en leerlingen krijgt meer zeggenschap over de gang van zaken op school. De raad heeft niet langer alleen een informatieve functie, maar krijgt beslissingsbevoegdheden over speciale projecten, maar ook over het algemene schoolprogramma.
Inclusiviteit
Het onderwijs moet inclusiever worden. Zo moet het reguliere onderwijs toegankelijker worden voor leerlingen met een beperking, zo lang dat voor de leerling de beste oplossing en voor de ouders van de leerling wenselijk is. De regering komt nog met een plan waarmee over tien jaar alle reguliere onderwijsinstellingen over voldoende middelen beschikken om ook leerlingen met een beperking onderwijs te kunnen bieden.
Godsdienst
Godsdienstles wordt binnen het onderwijs een verplicht vak, maar het cijfer telt niet mee voor het gemiddelde eindcijfer. Er moet een alternatief vak worden geboden als leerlingen hier expliciet niet voor kiezen.
Les in goed burgerschap
In de laatste fase van de basisschool en later ook nog op de middelbare school krijgen leerlingen les in Burgerschap en Ethiek, waarbij de mensenrechten en de rechten die in de Spaanse grondwet zijn vastgelegd centraal staan. Het onderwijs moet onder andere aandacht besteden aan thema’s als emancipatie, vrede, het sociale beleid van de overheid en het respect voor dier en natuur.
Identiteitsnummer voor leerlingen
Voor de informatieverwerking en -uitwisseling krijgt iedere leerling een eigen leerlingennummer. Met dat nummer kunnen gegevens worden verwerkt in onderwijsstatistieken en kan informatie over het leerpad van een leerling worden verkregen, waarbij altijd de wettelijke privacyregels gerespecteerd blijven.
Slechte docenten op non-actief
Docenten die hun functie niet naar behoren uitvoeren mogen uit hun functie worden gezet en moeten voorzien worden van alternatieve taken die buiten het directe zorgveld voor de leerling vallen.
Voorbereiding op toekomstige pandemieën
In maart is wel gebleken hoe slecht het onderwijssysteem in Spanje in staat was over te schakelen op een digitale modus. Er moet een plan op tafel komen waarmee bij een volgende pandemie geen enkele leerling onder geen enkele omstandigheid meer verstoken hoeft te blijven van onderwijs.
Meer overheidsgeld naar het onderwijs
Met de nieuwe wet krijgt de Spaanse regering een jaar de tijd om het beroep van docent toegankelijker te maken met onder andere goede opleidingsmogelijkheden. Ook moet het overheidsbudget voor onderwijs weer terug naar de 5 procent van het bbp zoals dat het geval was voor aanvang van de vorige economische crisis. Afgelopen jaar was dat percentage amper 4,2 procent.
Kinderopvang
De regering moet met een achtjarenplan komen om het aanbod van kinderopvang voor kinderen tot drie jaar uit te breiden en gratis te maken voor de huishoudens met de laagste of geen inkomens.
Inwerkingtreding van de nieuwe onderwijswet
De regering hoopt dat de wet nog voor het einde van het jaar groen licht krijgt zodat de inwerkingtreding kan plaatsvinden in maart van het volgend jaar.