Op deze dag hebben alle Spanjaarden vrij. Dit jaar valt de feestdag op dinsdag en dat betekent een lang weekend (puente) – veel Spanjaarden nemen ook de maandag vrij.
Militaire optocht in Madrid
Het meest kenmerkend aan de vieringen van Fiesta Nacional de España is het militaire defilé dat traditiegetrouw in Madrid wordt gehouden en waarmee Spanje zijn militaire kracht laat zien. Na vorig jaar te zijn vervangen door een statisch evenement zonder publiek vanwege de pandemie, hebben de huidige gezondheidsomstandigheden het mogelijk gemaakt om de militaire parade opnieuw te houden. Hierbij zijn koning Felipe VI, zijn vrouw koningin Letizia en de Spaanse premier aanwezig. In de parade door Madrid lopen doorgaans ook buitenlandse diplomaten mee en vertegenwoordigers van de regeringen van de 17 autonome gemeenschappen.
De act begint om 10.00 uur op de Plaza de Lima en een half uur later zullen de koningen daar arriveren, waar de tribune staat en de militaire eer, de parachutistensprong en een nieuwe vlag hijsen zullen plaatsvinden. De live uitzending is vanaf 10:15 te volgen op La 1 de TVE.
De parade wordt geregeld door het Koninklijk Besluit 862/1997 van 6 juni, waarin wordt bepaald dat dit festival probeert “zijn herdenking zoveel mogelijk te verbeteren en te streven naar de volledige integratie van alle historische en culturele elementen die deel uitmaken van de Spaanse natie.” Daarnaast organiseert elke stad eigen vieringen in het teken van Spanje, die doorgaans plaatsvinden op de pleinen voor het plaatselijke gemeentehuis.
Barcelona
Niet zonder controverse worden ook in Barcelona de hele dag evenementen en demonstraties voorbereid. Om 11.00 uur zal de Denaes Foundation, voorgezeten door Santiago Abascal, Unidad Hispanista en Somatemps, een krans maken bij het monument van Christoffel Columbus, op een moment dat zijn figuur in Amerika in twijfel wordt gesteld.
Later, om 12.00 uur, heeft het platform Catalunya suma por España een demonstratie georganiseerd met de slogan ‘Samen voor wat ons verenigt: Spanje en Hispanidad’. De bijeenkomst begint bij de samenvloeiing van Provença Street met Passeig de Gràcia en zal Plaça Catalunya bereiken, waar om ongeveer 13.30 uur een manifest zal worden voorgelezen en het Spaanse volkslied zal worden gespeeld.
Informatietenten zullen tot 18:00 uur op het plein worden opgezet en om 19:30 uur wordt de dag afgesloten met een mis die zal plaatsvinden in de Parroquia de la Mare de Déu dels Àngels, gelegen aan de Calle Balmes 78.
Aan de andere kant hebben verschillende organisaties acties voorbereid tegen de viering van Día de Hispanidad. Som Antifeixistes heeft om 11.30 uur een demonstratie bijeengeroepen op Plaça de la Universitat. De jongerenorganisatie van de linkse onafhankelijkheid, Arran, heeft ook om 19.30 uur demonstraties georganiseerd in verschillende steden van Catalonië om te protesteren tegen deze partij.
Columbus
Op 12 oktober 1492 ging Cristoffel Columbus voor anker voor de kust van het Amerikaanse continent. Op dat moment wist de ontdekkingsreiziger nog niet idat hij een nieuw continent had ontdekt. Hij verkeerde in de veronderstelling dat hij in Azië, het geplande doel van zijn reis, was aangekomen. Het bleken de Bahama’s te zijn, de eilandengroep die hij later San Salvador noemde. Columbus’ aanvankelijke plan was om een westelijke route over zee naar India te vinden.
Na Columbus’ eerste aankomst ging de verdere exploratie en de kolonisatie van de ‘Amerika’s’ door Europa van start. Vanaf dit moment werd het Spaanse rijk steeds groter en machtiger tot het op een gegeven moment het meest invloedrijke imperium ter wereld was. Dit feit wordt jaarlijks op 12 oktober herdacht. In de wet die alles rond deze Spaanse feestdag regelt, staat dat op die dag Spanje ‘een proces startte van linguïstische en culturele projectie ver buiten de Europese grenzen’.
Controversie
Rond het feest bestaat echter al jaren in toenemende mate controversie. Amerika bestond al toen Columbus er zijn schip aanmeerde. Feitelijk werd het continent al circa 14.000 jaar geleden ontdekt toen de eerste mensen er voet aan wal zetten. Bovendien was de komst van de Europeanen voor de inheemse volkeren niet positief. Hun land werd gekoloniseerd waarbij de inheemse bevolking grotendeels werd uitgeroeid. Volgens geschiedkundigen gaat het om circa 90 procent van de oorspronkelijke bewoners die de komst van de Spanjaarden en later andere Europeanen niet heeft overleefd. Deels bezweken de inheemse mensen ook als gevolg van vreemde ziekten waartegen ze niet bestand waren. Wie al deze ellende uiteindelijk wel overleefde werd gedwongen het christelijk geloof aan te nemen.
Nieuwe betekenis aan feest
Om deze redenen zijn diverse landen het feest gaan vervangen door andere vieringen die meer overeenkomen met hun oorspronkelijke culturele identiteit. Zo werd in Argentinië in 2010 de Día de la Hispanidad vervangen door de viering van de Día de Diversidad, de Dag van de Culturele Amerikaanse Diversiteit. In Bolivia wijzigde men de dag in 2009 in de Dag van de Dekolonisatie. In Chili wordt op 12 oktober de Dag van de Ontmoeting tussen Twee Werelden gevierd.
Ook in Spanje zijn pogingen gedaan om het feest van karakter te veranderen. In 2016 hees de gemeente Madrid de Wipala. Dit is een kleurrijke vlag die inheemse culturen vertegenwoordigt. In de raadsvergadering van Navarra viert men sinds 2017 de Dag van de Inheemse Weerstand. Voorstanders van deze wijzigingen vinden dat op deze manier rekening wordt gehouden met de verschillende gezichtspunten die rond de historische gebeurtenis bestaan.