De Spaanse regering heeft op 23 november een bindende overeenkomst ondertekend waardoor verzoeken om informatie anoniem mogen worden ingediend. De verzoeken kunnen ook interne berichtgeving van de regering aangaan. De in 2013 aangenomen Wet op de Transparantie zal gewijzigd moeten worden om te voldoen aan de internationale standaard van het Verdrag van de Raad van Europa, ook wel bekend als de Raad van Tromsø.
Toegang tot officiële documenten
Het bindende verdrag ‘Toegang tot officiële documenten’ van de Raad van Europa is al in 2009 opengesteld voor ondertekening. Het schrijft meer transparantieverplichtingen en openbaarheid voor overheidsdiensten voor dan de huidige Spaanse verordening.
Het Verdrag van Tromsø is ’s werelds eerste bindende verdrag inzake toegang tot informatie en is op 1 december 2020 in werking getreden. Het is ondertekend door elf landen, waaronder Bosnië en Herzegovina, Estland, Finland, Hongarije, Litouwen, Montenegro, Noorwegen, Moldavië, Zweden en Oekraïne. De meest recente ondertekening was die van IJsland, op 10 februari 2021’, meldt Access Info, een in Madrid gevestigde groep die campagne voert voor toegang tot informatie in Europa.
Meer rechten voor de burger
In het akkoord dat op 23 november door Spanje is getekend, wordt bijvoorbeeld uitgelegd dat verzoeken van burgers anoniem kunnen worden gedaan, behalve in uitzonderlijke gevallen. Ook staat er in vermeld dat de overheidsdiensten niet naar de redenen voor dat verzoek mogen vragen, dat de indiener het recht heeft om de documentatie waar mogelijk in de gewenste formaat te ontvangen, en dat de Transparantiewet ook van toepassing moet zijn op interne communicatie die voortkomt uit besluitvormingsprocessen binnen de overheid. Iets wat vandaag de dag nog niet gebeurt.
Wat wijzigt er in Spanje?
Volgens Access Info Europe is de overeenkomst ondertekend door de Spaanse diplomaat Manuel Montobbio, vertegenwoordiger van Spanje voor de Raad van Europa. ‘’De topprioriteit is nu om ervoor te zorgen dat het recht op toegang tot informatie van toepassing is op alle informatie die in het bezit is van alle overheidsinstanties, wat een onderdeel van de hervormingen zou kunnen zijn die worden besproken in het huidige actieplan voor een transparante overheid’, legt Helen Darbishire uit, directeur van Access Info.’ De Spaanse regering beloofde het Verdrag van Tromsø vóór 31 december 2021 te bekrachtigen. Helaas gaat dat niet lukken, maar zij zou wel kunnen werken aan hervorming van de wet en parallelle bekrachtiging in 2022’.
Wordt alle overheidsdocumentatie openbaar?
Zo wordt in de door Spanje onderschreven overeenkomst alle ‘geregistreerde (gearchiveerde) informatie, in welke vorm dan ook, die is geproduceerd of ontvangen, en die in het bezit is van overheidsinstanties’, als openbaar toegankelijk beschouwd. De tekst laat tuchtrechtelijke onderzoeken binnen de overheid bijvoorbeeld nog steeds buiten beschouwing. ‘De partijen zullen de mogelijkheid onderzoeken om tijdslimieten vast te stellen waarna de in lid 1 bedoelde limieten niet langer van toepassing zijn,’ aldus de overeenkomst, die ook een wijziging van de Spaanse wet op de officiële geheimhouding zou inhouden.