Volgens de laatst beschikbare gegevens – over de periode van januari tot juni hebben 89% van de vaders het verlof onmiddellijk na de geboorte opgenomen, zonder tussenpauzes en gelijktijdig met de moeder. Slechts een op de tien (11%) wisselde af met de partner om alleen voor de baby te zorgen. Deze cijfers heeft Sociale Zekerheid met het Ppina-platform voor gelijkwaardig verlof gedeeld.
Nieuwe regeling sinds 1 januari
Sinds 1 januari jl. hebben alle werknemers, ongeacht hun geslacht, hetzelfde aantal weken verlof voor geboorte of adoptie. De regeling verplicht beide ouders direct na de bevalling minimaal zes weken verlof op te nemen. De overige tien weken kunnen in een keer of in gedeeltes worden genomen. In het merendeel van de gevallen nemen ouders tegelijkertijd verlof op, maar als ze wel splitsen, is het zo dat moeders eerst verlof opnemen (voor de borstvoeding) en een klein gedeelte van de mannen zorgt daarna alleen voor de baby.
Vaders werksituatie weegt zwaarder
Uit de meest recente studies over gelijk en niet-overdraagbaar vaderschapsverlof blijkt dat ‘door mannen de weken niet zo volledig worden opgenomen als door vrouwen. Nog altijd weegt de werksituatie van de vaders zwaarder dan die van de moeders en bepaalt zij de uiteindelijke beslissing over de verdeling van deze zorgtijd, verklaart Teresa Jurado, sociologe aan de UNED, het Spaanse equivalent van de Nederlandse Open Universiteit.
Jurado, die ook woordvoerder is van het Ppina-platform, ziet dat het huidige systeem vooruitgang heeft gebracht, maar ziet ook de valkuilen die gedeelde verantwoordelijkheid in de weg staan. Bijvoorbeeld het feit dat werknemers toestemming van het bedrijf moeten krijgen om hun verlof op te splitsen en de eis dat de zes weken die beiden na de bevalling moeten opnemen. Deze periode is te lang, stelt zij. In
Vaders mogen minder ‘los komen’ van werk
In Spanje heeft tussen 2019 en 2020 75% van de vaders hun weken ononderbroken en gelijktijdig met de moeder gebruikt. Een percentage dat in de eerste helft van 2021 is gestegen tot 89%. Volgens Jurado’s meest recente onderzoek zijn er bedrijven die, door de verlenging naar 16 weken, werknemers dwingen deeltijds verlof op te nemen zodat zij zich niet volledig van hun werk ‘los komen’. 12% van de vaders had hier mee te maken, vier keer meer dan bij de moeders (3,5%).
Wat is het grootste obstakel?
Jurado benadrukt dat het grootste obstakel de ‘hindernisbaan’ is waarmee de werknemer wordt geconfronteerd die ervoor kiest gesplitst verlof op te nemen. En zij betreurt het dat dit zo moeilijk is, omdat het volgens haar bewezen is dat ‘verlof van vaders, dat niet samenvalt met het verlof van de moeder, bijdraagt aan een essentieel leerproces voor de vader. Hij is dan echt verantwoordelijk voor de zorg en meer dan alleen ‘de assistent’ van de moeder. Volgens Jurado maakt gelijktijdig verlof het voor vaders moeilijker om later de verantwoordelijkheid voor de zorg van de kinderen op zich te nemen. En een gezin kan meer besparen als één ouder voor het kind zorgt.
Geen of beperkt gebruik van het verlof
Ook blijkt uit de cijfers dat een ‘niet onaanzienlijk percentage vrouwen en mannen (in beide gevallen meer dan 5%)’ geen enkele week verlof heeft opgenomen. Bovendien heeft bijna 20% van de moeders en meer dan 40% van de vaders tussen 2016 en 2021 niet alle wettelijk toegestane weken gebruikt.
Verspilling
Jurado beschouwt het als ‘verspilling’ om het opnemen van zes weken gelijktijdig verlof direct na de bevalling verplicht te stellen. Twee weken zouden volstaan, vindt zij, omdat de tijd waarin de baby thuis door een van de ouders wordt verzorgd, zou kunnen worden verlengd van het huidige maximum van 26 weken tot 30 weken. Juist daarom heeft Ppina om een wetswijziging verzocht dat deze belemmeringen uit de weg ruimt. De wens is dat de verplichte 6 weken na de geboorte worden verkort en dat de werknemer, meestal de mannelijke ouder, niet met zijn werkgever over de spreiding van het verlof hoeft te onderhandelen.
Wat staat er in het regeerakkoord?
Wat de vereniging vraagt, is opgenomen in punt 7.1 van het regeerakkoord tussen PSOE en Unidas Podemos. Tijdens haar laatste ontmoeting met het Ministerie van Gelijkheid was de teleurstelling van Jurado groot. Het departement, onder leiding van minister Irene Montero, geeft geen prioriteit aan de toezegging van gelijk, betaald en opeenvolgend verlof, maar geeft voorrang en in plaats daarvan prioriteit geeft aan de verlenging van het zwangerschapsverlof tot 6 maanden.