De streek rond Villanueva de la Vera aan de voet van het Gredos-gebergte ten oosten van Madrid en ten noordwesten van Cáceres ligt er glooiend maar leeg bij. Grote rechthoekige droogschuren gemaakt van bakstenen domineren het landschap.
Hennepplantages beginnen beetje bij beetje op te duiken in dit gebied. Het vormt een duurzame mogelijkheid om mensen naar de streek te trekken, die vroeger werd gedomineerd door de productie van tabak en paprikapoeder. Al is het een zakelijke niche die wordt gehinderd door wetgeving, zo ondervinden Timón en Puerto met hun bedrijf Cannavera op dagelijkse basis. Ze vertellen hun verhaal in de krant El Mundo.
Voldoende water en gunstig klimaat
Dertien hectare cannabis vervangen hier de veertig jaar eerder ontsproten tabaks- en paprikaplantages. De omstandigheden voor de teelt zijn doorgaans voorspoedig vanwege de waterstromen uit het Gredos-massief en het klimaat dat vochtig is in de winter en droog in de zomer. Tabak en paprika vormden de economische motor van deze vergrijzende regio, die de jongere generaties niet kan behouden. Daarom staan zijn veel plantages nu leeg.
Bevordering hennepteelt
Santiago Timón en Nicolás Puerto willen de leegloop van hun streek tegengaan met de bevordering van hennepteelt. Hun dorp Villanueva telt slechts 2.026 inwoners. Ze gebruiken het land van de familie van Santiago en een ander deel dat ze huren. Na de oogst in september worden de planten gesneden en maandenlang in de droogkamers gehangen waar voorheen de tabak te drogen lag.
Wantrouwende reacties
Grond huren was aavankelijk moeilijk vanwege het wantrouwen van mensen. Ze hebben een verkeerd idee. Santiago: “Je vertelt ze dat je hennep gaat telen en ze denken aan drugs”. Nicolas deed ervaring op in Zwitserland waar hij bijna tien jaar de hennepteelt bestudeerde en in verschillende kassen werkte. Inmiddels hebben Santiago en Nicolás met hulp van 20 mensen al 33 ton hennep geoogst. Deze wordt omgezet in CBD-olie en bouwmateriaal. Allemaal legale producten met een groeiende vraag.
Nieuwe banen
Toch wint het enthousiasme voor de oneindige mogelijkheden die het product biedt het geleidelijk van het negatieve imago. Burgemeester Antonio Caperote is ook enthousiast, met name over de nieuwe banen die voortvloeien uit het hennep-project. Dat het aantal inwoners van Villanueva de la Vera het afgelopen jaar met 40 personen is toegenomen, vormt een gunstig voorteken. Zeker gezien het grote aantal inwoners dat hier de afgelopen 30 jaar is vertrokken. De meeste van hen werkten in de tabaksteelt.
Tabaksteelt in Extremadura
Spanje is na Italië en Polen het derde grootste tabaksproducerende land van Europa. Vrijwel de hele teelt (98%) is geconcentreerd in Extremadura. Volgens het jaarverslag van de sector opgesteld door KPMG genereert de tabakssector meer dan 130 miljoen euro in de regio en meer dan 3.000 banen.
Desondanks neemt de hegemonie in de regio geleidelijk af. De afgelopen 10 jaar is het aantal hectare tabak gedaald met 1.747 hectare volgens gegevens van het ministerie van Landbouw van de Junta de Extremadura. Dé reden voor een grote uittocht van jongeren naar grotere steden op zoek naar werk.
Europese steun
Vooralsnog is er voor hennep als gewas steun van Europa via het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid 2022-2025, zegt José Luis Llerena, directeur van het Extremadura Agri-Food Technology Centre (CTAEX) en voorzitter van de Hemp Technological Pole. Buiten die grens ziet de toekomst er wazig uit. Hennep is volgens Llerena “de beste aanvulling” als oplossing voor de moeilijke tabaksteelt.
Groei van ruim 500 procent
De teelt van hennep is vergelijkbaar met die van tabak, waardoor het gebied al over een optimale infrastructuur beschikt om het te verwerken. Daarom vermenigvuldigen de hectare hennep zich jaarlijks in Extremadura. De regioregering registreerde de eerste hennepplantage in 2013. Vanaf 2018 nam het aantal toe met 520 procent van 4,43 hectare naar 27,5 hectare vorig jaar.
Hoge investeringen nodig
Een drempel is volgens Puerto dat een hennepplantage een grote investering vereist vanwege de hoge kosten van de zaden en het gespecialiseerde personeel. Voor hun plantage van 10 hectare hadden ze 200.000 zaden nodig. Een investering van 200.000 euro was nodig.
Juridische en bureaucratische obstakels
Hierop volgden meerdere juridische en bureaucratische obstakels. Hoewel de hele cannabis verschillende toepassingen en eigenschappen heeft (cosmetisch, medicinaal, therapeutisch, textiel en voedsel), zijn die geassocieerd met de bloem het meest winstgevend. De eenvoudige manipulatie van dit deel van de plant vereist echter een speciale toestemming van het Spaanse Agentschap voor Geneesmiddelen en Gezondheidsproducten. Momenteel beschikken slechts 22 wetenschappelijke entiteiten over een aantal van deze vergunningen.
Wetgeving nodig om hennepteelt vooruit te helpen
Daarom sturen sommige boeren de bloemen uiteindelijk uit Spanje om ze elders te laten verwerken. Ze krijgen ze terug in een manipuleerbaar formaat. Dit heeft gevolgen voor de winstgevendheid van de sector, zo stelt CTAEX. “Extremadura heeft water, territorium en talent”, beschrijft de directeur van het centrum. “Er is alleen wetgeving nodig om het vooruit te helpen.”
De meest prominente activa in cannabis zijn CBD en THC. Van de eerste hebben talrijke onderzoeken de therapeutische eigenschappen ervan bewezen. De tweede is de psychoactieve stof, waarvan het gebruik meestal recreatief is en gedemoniseerd en verboden in een groot deel van de de wereld.
Juridisch kader
Het juridische kader in Spanje is voornamelijk gebaseerd op Europese regelgeving die beetje bij beetje verandert. Tot nu toe werd cannabis met een THC-gehalte van meer dan 0,2% als illegaal beschouwd. Onder deze grens bevindt zich hennep, waarvan de toepassingen kunnen worden opgenomen in CBD-producten, zoals voedingssupplementen of oliën, en de industriële productie van vezels voor weefsels, isolatie of constructiemateriaal. Een nieuwe resolutie maakte het mogelijk om de THC-limiet vanaf januari 2022 te verhogen tot 0,3%.
Op basis van het Enkelvoudig Verdrag inzake verdovende middelen, is de behandeling van de bloem van de plant niet toegestaan, behalve met voorafgaande toestemming van het Spaanse Agentschap voor Geneesmiddelen en Gezondheidsproducten om medische of onderzoeksredenen.
Veel potentie in Spanje voor hennepteelt
Experts zeggen dat Spanje vanwege de weers- en terreinomstandigheden de belangrijkste hennepproducent kan zijn. “Niet alleen in Europa, maar in de wereld”, aldus Nicolás Puerto. In plaats daarvan halen “landen als Duitsland en Zwitserland ons in met een hogere productie, gunstiger wetgeving en slechtere weersomstandigheden.”
Zo was Frankrijk in 2020 goed voor 41,6% van de hennepproductie in Europa en Spanje slechts voor 0,5% volgens gegevens van Faostat. “In Portugal is er een grote hausse in medicinale hennep en bouwen ze momenteel veel kassen. Frankrijk kweekt hennep voor industriële toepassingen”, zegt Jose Luís Llerena.
Toch is de sector booming en is de oogst tussen 2015 en 2019 met 75% gestegen, volgens gegevens van de Europese Commissie. Daarnaast is de stijging van het legale THC-gehalte naar 0,3% een nieuwe impuls voor de sector.
Hennep als vervanging voor plastic
Vanuit het duurzamheidsperspectief biedt het gewas bovendien nog meer kansen. Er zijn al mensen die spreken over hennep als vervanging voor plastic en een boost voor de regio’s die het hardst zijn getroffen door ontvolking.