In 2021 voerde Spanje 4.781 transplantaties uit. Dat was 8% meer dan in 2020 (4.425). De stijging deed zich voor ondanks de moeilijkheden veroorzaakt door de pandemie. Dit blijkt uit de activiteitenbalans van de Nationale Transplantatie Organisatie (ONT).
Wereldleiderschap
Na die impasse was 2021 het jaar van wederopbouw en aanpassing aan de complexe gezondheidssituatie waarin het land zich bevindt. Minister Darias van Volksgezondheid zei vrijdag op een persconferentie dat de positieve trend zich weer herstelt in een activiteit waarin Spanje een maatstaf blijft vanuit zijn wereldleiderschap’.
Donoren met covid-19
In 2021 werd de transplantatie van organen van donoren die covid-19 hebben doorstaan, toegestaan. Ook van degenen die bij hun overlijden een positieve PCR hadden. Tot nu toe ondergingen 143 patiënten een transplantatie van 61 donoren die overleden met covid-19 en 14 ontvangers van 6 donoren die op het moment van donatie nog steeds een positieve covid-test hadden.
“Op basis van de beschikbare wetenschappelijke literatuur concludeerden we dat het geen significant risico vormde voor de ontvangers”, legt de directeur van het ONT, Beatriz Domínguez-Gil, uit.
De transplantaties
Van de 4.781 transplantaties die in 2021 in Spanje werden uitgevoerd, waren er 4.457 dankzij 1.905 overleden mensen. Bovendien stonden 324 mensen bij leven een nier (323) of een deel van hun lever (1) af, wat een stijging van 7 procent betekent in vergelijking met 2020.
Ondanks dat het land nog steeds midden in een gezondheidscrisis zit, is het donatiepercentage in Spanje veel hoger dan dat in andere landen in pre-pandemische tijden. Daarbij gaat het in Spanje om een verdubbeling van het gemiddelde donatiepercentage in de Europese Unie (18 per miljoen personen) en bijna een verviervoudiging van bijvoorbeeld het percentage in Duitsland (10.92 pmp). Spanje overtreft ook ruimschoots andere hoogontwikkelde landen zoals Australië (18.2), Canada (19.5), de Verenigde Staten (38), Frankrijk (23.2), Italië (21.5) en het Verenigd Koninkrijk (18.4).
Type transplantaties
Naar type transplantatie werden in 2021 2.950 niertransplantaties uitgevoerd (9% meer dan in 2020), 1.078 levertransplantaties (+4%), 362 longtransplantaties (+8%), 302 harttransplantaties (+9%), 82 pancreastransplantaties en zeven multi-intestinale transplantaties, waarvan vijf bij kinderen.
Niertransplantaties bij levende donoren
De activiteit van niertransplantaties bij levende donoren nam in 2021 met 25 procent toe in vergelijking met het voorgaande jaar. Het ging om 323 uitgevoerde procedures. Dit betekent dat Spanje op dit vlak is teruggekeerd naar niveaus “zeer vergelijkbaar met die van 2019, vóór de pandemie”.
Cantabrië bovenaan de lijst
Domínguez-Gil benadrukte de goede cijfers van verschillende autonome gemeenschappen in het noorden, zoals Cantabrië (42 orgaandonaties), dat meer dan 70 donoren p.m.p. is. (65,5 vorig jaar) en voert opnieuw de ranglijst aan. Ook de transplantatieactiviteit in de Valenciaanse Gemeenschap en Murcia noemde hij “zeer opmerkelijk”. Juist in Murcia, in het ziekenhuis Virgen de la Arixaca werd het hoogste absolute aantal donoren breiekt. Het universiteitsziekenhuis La Fe in Valencia valt op door het totale aantal transplantatiepatiënten.
Het Algemeen Universitair Ziekenhuis van Castellón staat als niet-transplantatieziekenhuis bovenaan de lijst van donoren. Het Centraal Universitair Ziekenhuis van Asturië is het ziekenhuis dat leidend is bij het aantal donoren bij hersendood.
Het gezondheidscentrum dat de meeste niertransplantaties heeft uitgevoerd is het Bellvitge Universiteits Ziekenhuis. De ‘prijs’ voor de meeste niertransplantaties van levende donoren wordt gedeeld door hetzelfde ziekenhuis en het Hospital Clinic in Barcelona.
Bij leverpatiënten leidt het het universiteitsziekenhuis La Fe in Valencia, bij hartpatiënten het universiteitsziekenhuis Gregorio Marañón in Madrid, in longgevallen het universiteitsziekenhuis Vall d’Hebrón, in alvleeskliergevallen het ziekenhuiskliniek en in kindergevallen het La Paz Universitair Ziekenhuis in Madrid.
Samenwerking tussen autonome regio’s
Domínguez-Gil benadrukte het belang van interregionale samenwerking voor het succes van Spanje. Tot 24,8 procent van de transplantaties wordt namelijk uitgevoerd met organen die door andere autonome gemeenschappen zijn gedoneerd. Concreet schat de ONT 1.152 transplantaties die zijn uitgevoerd dankzij de uitwisseling van organen tussen autonome gemeenschappen. Anderzijds is 7,1 procent van de ontvangers getransplanteerd in een centrum buiten de autonome regio waar ze wonen.
Elf autonome gemeenschappen hadden meer dan 40 donoren p.m.p. en zes meer dan 50 donateurs p.m.p. Cantabrië wordt gevolgd door Navarra (62,1, met 41 donaties), Murcia (52,3, 79 donaties), Asturië (51,5, met 52 donaties), Baskenland (50,7, 112 donaties) en de Valenciaanse Gemeenschap (50,3 , 254 donaties).
Andalusië staat op 39,6, met 335 donaties; Aragon 29.5 (39 donaties); Balearen 46,2 (54 donaties); Canarische Eilanden 44,7 (97 donaties); Castilla-La Mancha 31,4 (64 donaties); Castilla y León 41,2 (98 donaties); Catalonië 37,1 (288 donaties); Extremadura 45,7 (48 donaties); Galicië 41,6 (112 donaties); La Rioja 22.6 (7 donaties); en Madrid 27.1 (183 donaties).
Buitengewone cijfers
“Het is zeer relevant om deze buitengewone cijfers te benadrukken, aangezien de pieken van de pandemie enorme moeilijkheden hebben veroorzaakt voor de ontwikkeling van donatieprocessen. Elke regio van Spanje overtreft ver de donatiepercentages van elk land in de Europese Unie”, meldt het ministerie van Volksgezondheid in een verklaring.
Doodsoorzaken van donoren
Het aantal donoren dat is overleden als gevolg van verkeersongevallen blijft erg laag met 4,7 procent. De belangrijkste doodsoorzaak van donoren is een beroerte. Wat betreft de leeftijd van de donoren, is meer dan de helft (53,7%) ouder dan 60 jaar, 27,5 procent is 70 en 3,8 procent is 80, een lager percentage dan in voorgaande jaren. Dit “waarschijnlijk vanwege de noodzaak om selectiever te zijn op kritieke momenten van de pandemie.” De oudste donor in 2021 was 91 jaar en stond een levertransplantatie toe.
Nog steeds aanzienlijk aantal patiënten op de wachtlijst
Domínguez-Gil legde ook uit dat er, ondanks de forse groei van vorig jaar, nog steeds een aanzienlijk aantal patiënten op de wachtlijst staat, in afwachting van een orgaan. Op 31 december 2021 stond de wachtlijst op 4.762 patiënten. Onder hen zijn er 66 kinderen.
Het aantal patiënten op de wachtlijst is vergelijkbaar met dat in 2020 (4.794 patiënten), al is er een opvallende daling van de kinderlijst, die dat jaar op 92 gevallen stond. Deze verbetering kan volgens de directeur van het ONT toegeschreven worden aan de maatregelen die zijn genomen om de toegang tot pediatrische transplantatie te vergemakkelijken.