De microplastics zijn aangetroffen in 100 procent van de monsters die zijn genomen in 14 rivieren en 14 stranden in 15 autonome gemeenschappen.
Het rapport van het ‘Netwerk voor de monitoring van microplastics in rivieren en kustgebieden door vrijwilligers’ is door de genoemde organisaties opgesteld om de aanwezigheid van microplastics in de verschillende wateren te bestuderen.
Voor hun analyse verzamelden de 200 vrijwilligers van het netwerk in 2021 en 2022 meer dan 24.000 liter water in kajakcampagnes en bijna 3.000 liter uit rivieren waarin zij, na filtering, in honderd procent van de monsters vezels, fragmenten, films en sponzen aantroffen. Dit bevestigt de ‘wijdverspreide aanwezigheid van deze residuen in aquatische systemen’.
Uit de resultaten blijkt dat er, hoewel er overal microplastics aanwezig zijn, in vergelijking met andere soorten plastic elementen een aanzienlijke meerderheid aan vezels is aangetroffen, niet alleen bij de bemonstering van juni 2022 maar ook al in juni en september 2021. De aanwezigheid ervan kan niet meer gezien worden als ‘iets toevalligs is’ in de Spaanse rivieren en bij de stranden.
In het rapport wordt uitgelegd dat vezels uit verschillende bronnen kunnen komen, maar misschien wel het meest uit de bevolking, via rioleringssystemen. Dit komt omdat er steeds meer synthetische kleding beschikbaar komt, waarbij door slijtage en wassen in de wasmachine de synthetische vezels vrijkomen, in rivieren en beken terechtkomen, en vandaaruit ook in de zee. Ook intensieve landbouw- en industriegebieden zorgen voor veel afval.
De initiatiefnemers hebben als doelen om gegevens te verzamelen over de aanwezigheid van microplastics, een monitoringnetwerk over de aanwezigheid van deze verontreinigende stoffen op te zetten, het probleem bekendheid te geven om de samenleving te betrekken en zo het bewustzijn te vergroten.
De projectcoördinator van Asociación Hombre y Territorio, David León, verklaarde dat opnieuw is aangetoond dat honderd procent van de watermonsters die zijn geanalyseerd in 14 rivieren en op 14 stranden verspreid over het schiereiland, de Canarische eilanden, de Balearen en Ceuta microplastics bevatten.
’We zijn er steeds meer aan gewend dit nieuws te horen, maar we mogen niet verslappen: de aanwezigheid waarschuwt ons voor dumping, gebrek aan controle, inefficiënte verwerkingssystemen en vooral toenemende risico’s op alle niveaus’, waarschuwt León.
Systematische werkwijze
De organisaties hebben een gemeenschappelijke methodologie, een specifieke opleiding en eenvoudig maar doeltreffend materiaal. Elke territoriale vergadering voert twee monsternemingen per jaar uit in de beek, de rivier of het kustgebied dat zij uitkiest. Deze monsters worden naar het laboratorium gestuurd, dat ze verwerkt en analyseert volgens protocol. De herkomst van elk monster wordt bijgehouden. Eenmaal in het laboratorium worden alle monsters op dezelfde manier verwerkt, om mogelijke fouten of vergissingen te beperken. De resultaten worden na de analyse voor openbaarmaking toegezonden aan de betreffende overheden.
Het hoofd Milieu van het Spaanse Rode Kruis, Sara Casas, verklaarde dat dit coördinatiesysteem de locaties in staat de stelt de bemonstering onafhankelijk te organiseren, maar met de door de onderzoekers vastgestelde criteria. Zij voegde eraan toe dat het opgeleide technische personeel het monster verzamelt, te voet of per kajak, maar altijd vergezeld gaan van vrijwilligers die deze activiteit willen leren en trainen. ‘Op deze manier onderzoeken we en verhogen we tegelijkertijd het bewustzijn’, benadrukte Casas.
De coördinator van het LIBERA-project bij Ecoembes, Sara Güemes, benadrukte dat het Rode Kruis ‘wellicht de Spaanse organisatie is met de grootste organisatiecapaciteit op het gebied van sociale en milieutaken’, aangezien zij in heel Spanje aanwezig is met gekwalificeerd, opgeleid en gemotiveerd technisch personeel en vrijwilligers.
Asociación Hombre y Territorio is al jaren een pionier in ‘citizen science-acties’, de toepassing van wetenschap via de bevolking, en een van de kartrekkers in het onderzoek naar microplastics in Spanje. ‘Waarom niet onze krachten bundelen in iets stabiels en stevigs,’ besluit Güemes.