Verpleegkundige Irene Llorente, werkzaam in het Madrileense ziekenhuis, vertelt hoe anders het verdriet eruitziet in tijden van deze coronanachtmerrie als een familielid aan de gevolgen van het virus overlijdt. Zelf maakt ze de reactie van familieleden nadat ze het gevreesde slechte nieuws te horen krijgen iedere dag weer mee. Tranen blijven vaak uit, er zijn geen twijfels, er is geen protest. “Nabestaanden tonen ons alleen maar hun enorme dankbaarheid voor de zorg die we hebben verleend”, vertelt Llorente.

Veranderde emoties van nabestaanden

Ook psychiater Emilio Sánchez verbaast zich erover hoe groot deze dankbaarheid is en hoe vriendelijk de nabestaanden na het overlijden tegen de artsen blijven. Doorgaans is dat niet de gebruikelijke reactie na het overlijden van een familielid. Een overlijden, vooral wanneer dit plotseling gebeurt, roept vaak weerstand, wantrouwen en heftige emoties op. Nu is dat allemaal anders.

Sánchez coördineert de psychologische ondersteuning die tien psychiaters sinds ruim een week bieden aan collega’s die het slechte nieuws van een overlijden moeten brengen. Zij nemen voor een groot deel de gesprekken over met familieleden waarin hen verteld wordt dat iemand nog maar een paar uur te leven heeft of inmiddels al overleden is. De ondersteuning van de psychiaters is een noodmaatregel om de enorme psychologische druk op de medewerkers op de ic en daarbuiten te verlichten.

Hulp aan ouderen zonder sociaal netwerk

Afgelopen vrijdag waren 1000 van de in totaal 1300 ziekenhuisbedden in hospital Gregorio Marañón, het grootste ziekenhuis van Spanje, bezet. Alleen hier al sterven dagelijks ongeveer 15 patiënten. “De gezondheidstoestand van sommige patiënten gaat nadat ze binnen zijn gekomen heel snel achteruit. Vaak komen deze mensen al na een paar uur te overlijden. Familieleden zijn daar niet op voorbereid”, vertelt Sánchez, die iedere keer met hetzelfde beeld te maken krijgt: de oudere vrouw die aangedaan en uitgeput het ziekenhuis binnenkomt, op zoek naar haar man die opgenomen is. Thuis is er niemand die kan helpen, er is geen sociaal netwerk waar ze op terug kan vallen. “De impact voor deze oudere mensen is enorm”, zegt Sánchez.

De psychiaters helpen overal waar nodig in het ziekenhuis, op de intensive care, maar ook op andere afdelingen. Sterk verzwakte patiënten door Covid-19 worden in veel gevallen behandeld door artsen voor wie de dood van hun patiënten normaliter geen dagelijks terugkerend fenomeen is. Al deze artsen die niet gewend zijn aan de hoge sterfte waarvan nu sprake is, hebben baat bij de hulp van de psychiaters. Op de intensive care, waar sterven meer bij de dagelijkse gang van zaken hoort, kunnen de artsen hun tijd besteden aan de fysieke zorg voor hun patiënten, omdat de psychiaters nu zorgdragen voor de gesprekken met familieleden. Als de nabestaande geen verdere familie of ander sociaal netwerk heeft, helpen zij ook bij de administratieve afwikkeling.

En dan wordt de nabestaande vriendelijk verzocht het ziekenhuis zo snel mogelijk te verlaten. Om plaats te maken voor de volgende coronapatiënt die bij de Eerste Hulp is binnengebracht, voor wiens familie de psychiatrische ondersteuning hopelijk niet nodig zal zijn.