Al vanaf september werken technische groepen (logistiek en IT) bestaande uit experts uit meerdere disciplines in Spanje volgens de krant La Vanguardia de klok rond om alles klaar te hebben voor als de eerste vaccins arriveren. De kans is groot dat in het tijdsbestek van één jaar vier tot acht verschillende Covid-19-vaccins op de markt kunnen komen.
Het vaccin van het Noord-Amerikaanse Pfizer en het Duitse BioNTech zal dan wel de eerste zijn, toch hebben ook anderen aangekondigd dat ze deze maand of aan het begin van de volgende heel ver kunnen zijn met hun Covid-19-vaccin. In deze laatste race is er nog geen duidelijke winnaar aan te wijzen.
Spanje logistiek goed voorbereid
De logistieke groep verwacht geen overmatige problemen omdat Spanje een belangrijk en goed werkend farmaceutisch distributienetwerk heeft. Dit is ook aangetoond met het influenza A-vaccin in 2009. Toen werden 30 miljoen doses beheerd. Alle EU-landen baseren hun logistiek op de richtlijnen van de Europese Unie voor wanneer vaccins binnenkomen.
Pfizer kwam een week geleden met goede resultaten. De werkzaamheid van het vaccin is voorlopig 90 procent. Deze informatie maakte wereldwijd veel optimisme los, vertaald in snel stijgende koersen van betrokken farmaceutische bedrijven op de aandelenmarkt.
Toch zijn de resultaten van het vaccin nog niet definitief, meldt het ministerie van Volksgezondheid, omdat er nog geen formele evaluatie is uitgevoerd door het European Medicines Agency (EMA). Brussel gaf toch dezelfde week groen licht voor de aankoop van 300 miljoen doses, waarvan Spanje er 20 miljoen zal ontvangen.
Twee nadelen Pfizer/BioNtech-vaccin
Twee nadelen zijn genoemd met betrekking tot dit Covid-19-vaccin: er zijn twee doses van nodig, dus 10 miljoen Spanjaarden kunnen in eerste instantie worden gevaccineerd en het heeft een temperatuur van -80 graden nodig om het te bewaren.
Andere vergevorderde vaccins
Het Pfizer / BioNTech vaccin is niet het enige dat zich in fase III bevindt: In feite zijn er nog tien. Het Noord-Amerikaanse Moderna heeft een vaccin in ontwikkeling dat is gebaseerd op boodschapper RNA gecombineerd met een genetische code van het virus. Europa is in gesprek om ook hier doses van te kopen (de overeenkomst wordt deze maand verwacht), maar Spanje heeft dat al gedaan: Moderna werkte samen met Rovi-laboratoria om in het Spaanse Alcobendas de fabriek te vestigen die verantwoordelijk zal zijn voor het productieproces van vaccins voor distributie in Europa. De bouw van de fabriek, van ongeveer 400 vierkante meter, zal voor het einde van het jaar klaar zijn en naar verwachting zal deze in het voorjaar volledig operationeel zijn.
Janssen van Johson & Johnson
Een andere Amerikaans bedrijf, Janssen van Johnson & Johnson, staat eveneens op het punt om fase III-proeven af te ronden. Deze fase is bijna twee weken vertraagd nadat een van de proefpersonen ziek werd. Het bedrijf verwacht begin 2021 op de markt te zijn. Brussel heeft al 200 miljoen doses van dit vaccin besteld met de optie om er nog eens 200 miljoen te bestellen.
AstraZeneca
Ook met AstraZeneca, eveneens in fase III, zijn afspraken gemaakt voor 300 miljoen doses. De farmaceut dat samenwerkt met de Universiteit van Oxford, is er zeker van dat het serum ‘klaar’ is, nadat goede resultaten werden behaald bij de meest kwetsbare bevolking. Spanje heeft meer dan 30 miljoen doses besteld. De eerste zending van 3 mijloen doses wordt in december verwacht.
Ook het vaccin van het Amerikaanse Novavax bevindt zich in fase III, net als de onafhankelijke projecten van Sinopharm / Institute of Biological Products of Wuhan en Sinopharm / Institute of Biological Products of Beijing (beide in China), en het vaccin van Gamaleya Research Institute (Rusland). Volgens de regering Poetin is de laatste voor 92 procent effectief.
Fases
De fases die de vaccins in wording moeten doorlopen zijn de volgende:
Fase 1. Het vaccin wordt getest in groepen van tussen de 20 en 100 gezonde mensen. Onderzoek is gericht op het bevestigen dat het vaccon veilig is en op de soort immuunrespons die het genereert. In deze fase worden ook mogelijke bijwerkingen geïdentificeerd en wordt de juiste dosering bepaald.
Fase 2. Honderden mensen doen nu mee. De meest voorkomende bijwerkingen op korte termijn en de evolutie van het immuunsysteem worden bestudeerd.
Fase 3. Nu is de proef veel groter en doen enkele duizenden vrijwilligers mee die aan het virus worden blootgesteld. Een controlegroep ontvangt een placebo en gekeken wordt hoe degenen die zijn gevaccineerd evolueren in vergelijking met degenen die dat niet waren. Er worden gegevens verzameld over effectiviteit en veiligheid van het vaccin. Ook wordt deze fase gebruikt om in fase 2 nog onopgemerkte bijwerkingen te detecteren.
Fase 4. Vaccins ondergaan een nieuwe evaluatiefase nadat ze zijn goedgekeurd en op de markt zijn gebracht. Zo wordt informatie verzameld waarmee hun veiligheid en werkzaamheid versterkt kan worden.