Het negatieve effect is vooral groot onder de jongsten in de samenleving. Op basis van de officiële cijfers blijkt dat in 2020 meer mensen van 0 tot 49 jaar stierven aan psychische stoornissen die leidden tot zelfmoord dan aan Covid-19. Bovendien, zoals een grafiek in dit artikel in El Mundo laat zien, is zelfmoord in de leeftijdsgroep van 0 tot 29 jaar de derde meest voorkomende doodsoorzaak na kwaadaardige tumoren en ziekten van de bloedsomloop en het zenuwstelsel. Het is voorts de eerste onnatuurlijke doodsoorzaak, nog voor ongevallen in het verkeer.
Gezien deze gegevens is duidelijk dat er aandacht moet zijn voor de geestelijke gezondheid in het land. Wordt er echter genoeg gedaan om zelfmoord te voorkomen?
Duidelijke relatie met pandemie
Celso Arango López, directeur van het Instituut voor Psychiatrie en Geestelijke Gezondheid van het ziekenhuis Gregorio Marañón in Madrid, denkt niet dat het coronavirus de enige oorzaak is. “Er is wel een duidelijke relatie met de pandemie. En dit is iets dat in alle delen van de wereld is te zien. Het is niet uitsluitend een kwestie voor Spanje, waar juist sprake was van een stabiliteit of zelfs een langzame daling van het aantal zelfmoorden, terwijl nu plotseling een opleving is te zien.
Voedingsbodem
Arango López wijst er voorts op dat hij uit zijn praktijkervaring leert dat bij de jongste bevolking tussen 10 en 20 jaar, zelfmoordgedachten nauw verband houden met aspecten zoals opsluiting. Daarbij lijkt de lock down zoals die van maart tot mei 2020 in Spanje gold een voedingsbodem te zijn geweest voor de toename van psychische stoornissen en als gevolg daarvan, van het aantal zelfmoorden.
Jeugd vernietigd
De psychiater legt uit dat de rebellie van de puber en adolescent zonder de mogelijkheid tot discussie of onderhandeling wordt verergerd door de behoefte aan autonomie en identiteitsvorming en de behoefte aan het gebruik van sociale netwerken. Daar komt nog het cognitieve functioneren van het brein bij, met zijn onvermogen om zichzelf in de toekomst te projecteren. Dit kan ertoe leiden dat jongeren denken dat het leven niet langer de moeite waard is of dat hun jeugd is vernietigd.
Psychische problemen onder jongeren van alle tijden
Volgens de voorzitter van de Spaanse Vereniging voor Psychiatrie is het van alle tijden dat psychische stoornissen optreden in de kindertijd en adolescentie. “Meer dan 90% van de zelfmoorden wordt bepaald door een basale psychische stoornis. Het gaat om een symptoom van een psychische stoornis zoals een ernstige depressie of een psychotische aandoening, die vaker voorkomt dan we denken. Ten tweede toont het systeem tekortkomingen zodra de problemen zich voordoen. Ten derde is er een gebrek aan preventie door een opvoeding die is gebaseerd op sociaal-emotionele aspecten of gericht is op frustratietolerantie, omgaan met moeilijkheden en hoe om hulp te vragen en hoe deze aan te bieden aan anderen. Ik geloof dat deze drie variabelen veel verklaren wat er met ons gebeurt”.
Mentale problemen zichtbaarder
Het verbaast de psychiater niet dat in 2020 voor het eerst 14 kinderen onder de 15 jaar zelfmoord hebben gepleegd. Hij concludeert: “Mentale problemen onder jongeren zijn er altijd geweest. Iedereen die in de gezondheidszorg werkt, weet dit. Nu de vraag naar mentale hulp toeneemt in een systeem dat op instorten staat door het coronavirus is het probleem alleen veel zichtbaarder geworden.”