Dit blijkt uit een recent verslag van de Vereniging van directeuren en managers van sociale diensten. De uitkomsten zijn gebaseerd op cijfers van het Instituto de Mayores y SERvicios SOciales (IMSERSO) en gepubliceerd door de Spaanse nieuwssite Europa Press.
Volgens het verslag waren er eind 2020 in Spanje 5.529 wooncentra, 13 minder dan het jaar daarvoor. Hiervan waren 1.451 openbaar (16 meer dan het jaar daarvoor) en 4.078 particulier (29 minder dan voor de pandemie). Het aantal plaatsen in deze tehuizen bedroeg 389.677. Dat waren er ‘slechts 643 meer dan een jaar eerder’.
Jaarlijks groeiend tekort
Dat betekent, volgens de Vereniging van directeuren en managers van sociale diensten, dat het tekort aan plaatsen ‘jaarlijks groter wordt’. De aantallen zijn gebaseerd op de aanbevolen verhouding van de Wereldgezondheidsorganisatie van 5%. Concreet betekent dit dat er vijf plaatsen moeten zijn voor elke 100 mensen ouder dan 65 jaar. In 2014 waren er nog 53.103 plaatsen te weinig om deze standaard te halen. In het afgelopen jaar liep dit tekort op tot 75.699 plaatsen.
Verder wordt in het verslag gesteld dat, gezien de huidige vraag, ‘per direct zelfs 62.000 residentiële plaatsen’ meer nodig zouden zijn voor mensen met ernstige afhankelijkheid (klasse II) of zeer ernstige afhankelijkheid (klasse III).
Volgens de officiële gegevens van IMSERSO, die betrekking hebben op november 2021, staan er 91.729 personen met het label klasse II en III op de wachtlijst. Daarnaast zijn 67.000 personen in afwachting van een beoordeling voor waarschijnlijk een van deze categorieën. Dat brengt het totaal aantal wachtenden op 158.729.
De vereniging schat dat vier op de tien van hen een woonvoorziening zouden willen in een openbaar of gesubsidieerd huis of in een daaraan verbonden voorziening. Vandaar de prognose dat tussen 62.000 en 63.000 residentiële plaatsen nodig zouden zijn om alleen al aan deze vraag op de wachtlijst te voldoen.
Verschillen per autonome regio’s
Uit het verslag blijkt dat de autonome regio’s Andalusië, Valencia en Galicië het grootste tekort aan plaatsen hebben, met respectievelijk 30.236, 22.860 en 14.331. Intussen is er in vijf regio’s een overschot aan plaatsen, waarbij Castilla y León eruit springt met 17.541.
Een andere conclusie uit het verslag is dat bijna twee op de drie bejaardentehuizen door de overheid worden gefinancierd. Dit komt neer op 63,2% van het totaal, waaronder plaatsen in publieke bejaardencentra, plaatsen in particuliere centra en plaatsen die worden gefinancierd uit de aan zorg gekoppelde uitkeringen. Dit percentage stijgt langzaam, uitgaande van een aandeel van 2,65 65-plussers op elke 100 inwoners.
De regio’s met het grootste aandeel aan door de overheid gefinancierde plaatsen zijn Castilla y León en Castilla-La Mancha, gevolgd door Aragón en Extremadura. Daarentegen zijn de Canarische Eilanden en Murcia de regio’s met de minste door de overheid gefinancierde plaatsen, daar ligt het percentage onder de 1,5%.
Madrid is de enige regio met een hogere dekkingsgraad voor particuliere plaatsen (2,5%) dan voor door de overheid gefinancierde plaatsen (1,86%).
Pandemie
De vereniging wijst er ook op dat het ‘veelbetekenend’ is dat een jaar en negen maanden na het begin van de pandemie het aantal residentiële plaatsen in het systeem van zorg voor afhankelijkheid nog steeds niet is hersteld. In februari 2020 waren er 171.119 plaatsen en in november 2021 169.399, d.w.z. 1.720 plaatsen minder. Ook betreurt de vereniging dat het ministerie van Sociale Rechten een ‘overeenkomst inzake gemeenschappelijke criteria voor accreditatie en kwaliteit’ in de residentiële zorg voorstelt zonder daarin een evaluatieverslag op te nemen over de investeringen die nodig zijn om de centra of hun kosten te dekken.