Else Beekman
In Barcelona en Madrid zijn de eerste boetes uitgedeeld door AI-camera’s, verkeersradars met kunstmatige intelligentie. De systemen registreren onder meer wie zonder gordel rijdt of onterecht een busbaan gebruikt. Daarmee verandert de rol van AI van handig hulpje naar permanent aanwezige verkeerspolitie.
Deze richt zich niet op grote misdrijven of flagrante roekeloosheid, maar op de kleine, alledaagse overtredingen die historisch gezien onder de radar bleven. Simpelweg omdat het economisch niet haalbaar was: je kunt niet op elke kruising of in elke bus een agent zetten, maar je kunt wél camera’s inzetten met algoritmes die niet moe worden, geen overuren rekenen en zich niet laten afleiden.
AI-camera’s in het verkeer: een nieuwe realiteit
Barcelona begon onlangs een proef met vier stadsbussen op de lijnen H12 en D20. Deze bussen zijn uitgerust met camera’s die automatisch voertuigen detecteren die busbanen blokkeren. In slechts één maand legden deze AI-camera’s zo’n 2.500 overtredingen vastgelegd, gemiddeld 80 per dag per bus.
Madrid kiest een andere benadering. Daar werden slimme verkeerslichten geplaatst die in real-time voetgangers tellen. Binnenkort volgen AI-systemen die controleren of bestuurders hun gordel dragen. De Spaanse verkeersdienst DGT voegt daar nog vier nieuwe trajectcamera’s aan toe op de A-1, A-2, A-6 en A-42. Deze controleren of auto’s illegaal van rijstrook wisselen. Stelt zo’n AI-camera zo’n overtreding vast, dan volgt automatisch een boete van €200.
Slimme technologie of alziend oog?
Opmerkelijk aan deze ontwikkeling is de verschuiving van optimalisatie naar handhaving. Waar AI eerder werd ingezet om het verkeer te stroomlijnen, bijvoorbeeld voor betere doorstroming en minder uitstoot, wordt dezelfde technologie nu gebruikt om gedrag te corrigeren. Anders dan klassieke flitspalen, die gericht zijn op specifieke risicozones, transformeren deze AI-systemen een stad in een gecontroleerde omgeving. Elke bus wordt een mobiele inspecteur, elk kruispunt een controlepunt.
Tussen gemak en ongemak
De voordelen voor de overheid zijn duidelijk: efficiënte handhaving met minder personeel. Voor burgers betekent het een grotere zichtbaarheid en dus minder anonimiteit. Er is amper maatschappelijk debat geweest over deze ontwikkeling, terwijl het raakt aan fundamentele waarden. Technologieplatform Xataka stelt terecht de vragen hoe er vervolgens omgegaan wordt met fouten van het systeem. Kunnen mensen bezwaar maken tegen een boete die door een algoritme werd vastgesteld? Wie controleert deze technologieën?
Spanje zet stevig in op AI
Volgens brancheorganisatie Faconauto telt Spanje inmiddels 3.395 controleapparaten. Daaronder meer dan 1.300 radarposten, zo’n 200 camera’s voor gordel- en mobielgebruik, de welbekende Pegasus-helikopters én de nieuwste AI-gestuurde systemen. In Granada experimenteert men met AI om kapotte trottoirs en straatverlichting te detecteren. Zo begint kunstmatige intelligentie steeds meer een vaste plek te krijgen in het dagelijks leven. Toch wordt het daarmee ook belangrijker om de ethiek van deze toepassingen niet uit het oog te verliezen.
Redt AI het vergrijzende en leeglopende platteland van Spanje?