Else Beekman
Terwijl tractoren wekenlang de wegen blokkeerden tijdens de boerenprotesten, besloten de Europese landbouwministers deze week tot een “versoepeling” van verschillende milieuvereisten waaraan boeren moeten voldoen om overheidsgeld te ontvangen. Bijna de “helft van de milieuverplichtingen van steun binnen het Gemeenschappelijk Landbouw Beleid” zijn niet meer verplicht, maar vrijwillig.
Het Spaanse ministerie van Landbouw was tevreden over de bijeenkomst in Brussel. De lidstaten zijn overeengekomen om specifieke maatregelen op te schorten om problemen aan te pakken.
De Spaanse organisaties die het voortouw namen bij de tractor-acties tijdens de boerenprotesten (COAG, Asaja en UPA) hameren op één boodschap. “Brussel moet ons lekker door laten werken”. De secretaris-generaal van Asaja, Eduardo Martin, zei maandag: “We moeten het Gemeenschappelijk Landbouw Beleid (GLB) omgooien, er is geen behoefte aan zoveel maatregelen, zoveel bureaucratie. Ze moeten ons met rust laten en ons ons werk laten doen”.
De maatregelen die worden teruggeschroefd hebben te maken met braak, begroeiing van akkers en vruchtwisseling. Deze waren bedoeld om het verlies van vruchtbare grond – dat Europa en zeker ook Spanje teistert – een halt toe te roepen en de degradatie ervan te stoppen. Dat wil zeggen om de woestijnvorming in te dammen die van zuid naar noord oprukt als gevolg van klimaatverandering. Volgens het Spaans ministerie van Ecologische Transitie is 74% van het Spaanse grondgebied “vatbaar voor woestijnvorming”.
Maatregelen braak en begroeiing
De verplichting (om overheidsgeld te ontvangen) om een “minimale bodembedekking tijdens gevoelige periodes” te hebben, wordt afgeschaft. In principe betekent de minimale bodembedekking dat er gedurende een paar maanden een minimaal ecosysteem op die grond bestaat, omdat er iets groeit. Het doel hiervan is om “kale grond te voorkomen”. Kale grond kan de kans op erosie door afvloeiend water vergroten. In Spanje heeft de helft van de landbouwbedrijven die GLB-steun aanvragen (bijna 400.000) te maken met een “ernstig erosierisico”. Dat wil zeggen de gebieden waar meer dan 25 ton per hectare per jaar verloren gaat, aldus het strategisch plan voor het GLB.
“Het geval van erosie is heel duidelijk: met vegetatie help je de landbouw omdat je de grond beschermt tegen de inwerking van regen,” legt Martínez Valderrama uit. “De relatie tussen landbouw en woestijnvorming in Spanje is direct, omdat veel van de scenario’s van bodemdegradatie zich in deze landschappen voordoen,” voegt de onderzoeker van de Universiteit van Alicante toe. Gemiddeld verliest een hectare landbouwgrond 30 ton grond per jaar, terwijl het verlies in bosgrond wordt geschat op 10 ton.
Wat ook even in de ijskast ligt, is de beloning als het minimumpercentage van het oppervlak niet gebruikt wordt om te produceren. Dat kan braakland zijn, maar ook een vijver of een heg. Deze maatregel zou de biodiversiteit ten goede komen.
Maatregel vruchtwisseling, pesticiden en bestuurders
Een andere maatregel die maandag werd “versoepeld” is die van de vruchtwisseling op boerderijen. Dat betekent dat je de gewassen die je teelt, afwisselt. Dit helpt om voedingsstoffen terug te brengen in de bodem zonder de noodzaak van kunstmest. Bovendien voorkomt het de uitputting van de bodem en de verspreiding van ziekten.
Daarnaast waren de maatregelen ook gericht op het verminderen van de noodzaak om meststoffen toe te passen. En het bevorderen van ongediertebestrijding zonder het gebruik van pesticiden, evenals de verspreiding van bestuivers.
Natuurherstelwet: PP stemt tegen
De bekendmaking kwam slechts 24 uur voordat het Europees Parlement de Natuurherstelwet goedkeurde. De conservatie PP en extreemrechts stemden tegen een afgezwakte tekst om boeren te sussen.
Woordvoerder van de PP in het Europees Parlement, Dolores Montserrat lichtte deze mening toe: “We hebben tegen de Europese wet gestemd die boeren, veehouders en vissers een harde klap toebrengt. De PSOE en haar extreem-linkse en pro-onafhankelijke partners hebben voor gestemd. Maar wij steunen deze sectoren in hun gerechtvaardigde eisen”. Een deel van de Europese Partido Populair heeft de nieuwe wet echter wel gesteund.
“Het GLB is een overheidsbeleid dat ontworpen is om de productie en het milieu te beschermen,” zei Ana Carricondo. “Het moet gericht zijn op het algemeen belang, niet alleen op economisch voordeel”.
Boerenprotesten leiden tot zwichten; een verkeerd signaal
“De versoepeling van de maatregelen geeft een verkeerde boodschap af, namelijk dat protesteren leidt tot zwichten”, zegt Jaime Martínez Valderrama, landbouwkundig ingenieur en expert op het gebied van woestijnvorming. “En door dit te doen, worden het milieu en de landbouw opnieuw als twee onverzoenlijke vijanden geplaatst. Dit is een fundamentele fout. Want deze maatregelen zijn niet alleen een milieukwestie, maar zijn ook goed zijn voor de landbouw. Ze hebben alleen tijd nodig om effectief te worden.”
Volgens Jaime Martínez Valderrama ‘is het goed om te verbeteren wat er geproduceerd wordt. Als je water en grond in goede conditie zijn, is het minder duur om te produceren. Omdat je geen kunstmest hoeft te kopen. En als de marges van de distributeurs dalen, kunnen de marges van de boeren stijgen zonder dat de prijs voor de consument stijgt.”
Boeren klagen over toenemende belemmeringen voor productie
Behalve dat boeren klagen over GLB-bureaucratie en verkoopprijzen, vinden zij ook dat de groene agenda hun productiecapaciteit beperkt. “De intrekking van de 50% vermindering van het gebruik van pesticiden is welkom,” zegt Miguel Padilla, secretaris-generaal van de Spaanse Organisatie van Landbouwers en Veetelers (COAG). Maar, het veranderen van de gewassen of het braakleggen van braakliggende grond zijn obstakels voor het vergroten van de oogst. En daarmee voor de verkoopopbrengsten.” Na een ontmoeting met de minister van Landbouw, Luis Planas, zei Padilla: “Van de 10 eisen van het GLB zijn er zes heroverwogen. Het is een stap voorwaarts, maar er is meer nodig”.