Else Beekman
De druk op zelfstandigen in Spanje neemt steeds verder toe. Hoewel het omstreden facturatiesysteem Verifactu is uitgesteld tot 2027, blijven veel ondernemers zich gevangen voelen tussen zware lasten, boetes en een ingewikkelde bureaucratie. De recente protesten in rouwkleding benadrukken hun groeiende frustratie.
Zelfstandigen in de rouw
Op 30 november trokken duizenden zelfstandigen in 21 Spaanse steden de straat op. Ze droegen zwart als symbool voor hun “gestorven” ondernemingen en droegen rode handschoenen als symbool voor het financiële uitbloeden van hun bedrijven. Met leuzen als “Autónomos asfixiados. Basta ya” (Verstikte zelfstandigen. Genoeg is genoeg) eisten ze meer steun en minder druk van de overheid.
Volgens de organiserende Plataforma por la Dignidad de los Autónomos leven veel zelfstandigen in onzekerheid en zonder vangnet. “We worden als citroenen uitgeknepen”, zei een demonstrant tegen RTVE. “We kunnen niet meer.”
Bureaucratie en hoge boetes
Hoewel zelfstandigen flink bijdragen aan de Spaanse economie, worstelen ze met complexe regelgeving en torenhoge boetes. Sinds 2023 moeten ze vooraf hun jaarinkomen inschatten, waarop hun maandelijkse sociale bijdragen worden gebaseerd. Een verkeerde inschatting leidt tot correcties achteraf, soms met boetes tot 50%.
“De Spaanse belastingdienst is een dictatuur”
Ook kleine fouten kunnen grote gevolgen hebben. Een paar dagen te laat inschrijven bij de Seguridad Social kan tussen de €3.750 en €12.000 kosten. Een boekhoudkundige vergissing? Mogelijk 150% boete op het betwiste bedrag. Tot dit jaar werden zulke straffen zelfs automatisch opgelegd, zonder dat de Belastingdienst fraude hoefde te bewijzen.
Toenemende belastingdruk
De fiscale druk in Spanje is de afgelopen jaren fors gestegen. Alleen al in 2025 steeg de belastingopbrengst met ruim 9% ten opzichte van het jaar ervoor, goed voor €23 miljard extra. Sinds premier Sánchez aantrad in 2018, betalen belastingplichtigen gemiddeld €2.416 meer per jaar, een stijging van 58%.
Met name de inkomstenbelasting en btw zijn fors toegenomen. Door de inflatie niet mee te nemen in de belastingschalen, komen veel mensen ongewild in hogere tariefgroepen terecht. Een stille vorm van belastingverhoging die vooral de middenklasse en zelfstandigen treft.
Vertrouwen herstellen
Volgens econoom Christopher Wales, voormalig adviseur van Britse premiers, is het probleem niet alleen de belastingdruk zelf, maar ook het wantrouwen dat uit het systeem spreekt. “De overheid moet zelfstandigen zien als een economisch kapitaal, niet als potentiële fraudeurs,” stelt hij.
‘Iedereen in Spanje leeft in angst voor de Spaanse belastingdienst’
Samen met advocaat Robert Amsterdam publiceert hij in januari het Memorándum de Madrid, met voorstellen voor een eerlijker fiscaal beleid. Daarin pleit hij onder andere voor een beter onderscheid tussen fouten en fraude, snelle en toegankelijke beroepsprocedures en een herziening van het bonussysteem bij de Belastingdienst.
Verifactu: pauze, geen oplossing
Het uitstel van Verifactu, het nieuwe digitale facturatiesysteem, biedt zelfstandigen voorlopig wat lucht. Maar het blijft onduidelijk of het systeem er in 2027 wel komt, en onder welke voorwaarden. Met boetes tot €50.000 per jaar voor niet-naleving ligt de lat hoog.
Veel zelfstandigen vragen zich af of hun stem echt gehoord wordt, of dat het uitstel vooral een politieke zet is met het oog op mogelijke verkiezingen in 2026. Wat wel zeker is: zonder fundamentele hervormingen blijft de druk op zelfstandigen in Spanje onhoudbaar hoog.