Else Beekman
Na jaren van vervolging en stigmatisering probeert de wolf zijn populaties op het Iberisch Schiereiland te stabiliseren. Het isolement van de roedels zorgt echter voor een gebrek aan genetische diversiteit. Dat kan uiteindelijk tot problemen voor de soort leiden.
De roedels Iberische wolven (Canis lupus signatus) hebben het niet makkelijk. Na tientallen jaren van vervolging geniet de wolf nu meer bescherming. Er mag niet meer gejaagd worden op het emblematische roofdier met zijn grauwe vacht. Hoewel het dier sinds 2021 op de lijst ‘beschermde wilde diersoorten’ staat, lijdt het dier nog steeds onder stigmatisering. Dat zorgt er niet alleen voor dat de wolf slechts in kleine territoriale stroken leeft, maar ook dat uitbreiding van de roedels wordt belemmerd.
Weinig onderling contact wolvenroedels
Dat het niet zo goed gaat met de Iberische wolf blijkt uit de schaarse genetische variatie binnen de ongeveer 300 roedels die voorkomen in Spanje en Portugal. Onderzoeksinstelling CSIC heeft onlangs geconcludeerd dat er sprake is van inteelt binnen de roedels door de versnippering van het territorium. Het bemoeilijkt onderling contact tussen subgroepen van de soort.
Het CSIC geeft aan dat de gevonden inteeltwaarden problemen kunnen geven in de toekomst. De wolven zouden niet verwant moeten zijn. Ze zouden zich moeten verspreiden en paren met wolven uit andere roedels. De beperkte genetische variatie die nu te zien is, wijst erop dat de populaties niet gezond zijn.
Hoewel er subpopulaties zijn met lage inteeltpercentages, is er toch sprake van enkele verontrustende gegevens. Uit onderzoek blijkt dat veel wolven verwantschap tonen met wolven die zeventig jaar geleden in het gebied leefden. Volgens Isabel Salado, een van de onderzoekers van het CSIC, is dat erg vreemd voor een diersoort die verondersteld wordt erg mobiel te zijn.
Genenpatroon wolven verzwakt
Het betekent dat de wolvenpopulaties voorkomen in kleine kernen die zich onderling voortplanten. Het is een gevolg van decennia slecht beheer van de wolvenpopulaties door de Spaanse overheid. Door de verspreide kernen is er nauwelijks contact mogelijk tussen verschillende roedels.
Het gebrek aan genetische diversiteit vergroot de kwetsbaarheid van de wolf. Door inteelt wordt het genenpatroon van de roofdieren homogener. Dat zal leiden tot verzwakking van de soort, door veranderingen van de omgeving en de komst van bepaalde ziektes. Salado geeft aan dat inteelt een bedreiging kan vormen voor de wolvenpopulatie. Een soortgelijk fenomeen heeft zich voorgedaan bij de Mexicaanse wolf. Inteelt veroorzaakte problemen in het aantal nesten van de wolvenpopulaties en zorgde voor een verslechterde botstructuur van de dieren.
Iberische lynx onderging zelfde probleem
In Spanje heeft ook de lynx te lijden gehad onder inteelt. De soort was daardoor bijna uitgestorven. De autoriteiten hebben door fokprogramma´s in gevangenschap gezorgd dat verwante dieren zich niet met elkaar konden voortplanten. Het heeft er uiteindelijk toe geleid dat de populatie lynxen zich in rap tempo herstelt.
Laura Moreno, van het WNF, is van mening dat het beheer van de populaties anders moet. “De wolf is uitstekend in staat zich te stabiliseren, omdat hij genoeg voedsel heeft en een soort is die zich perfect aanpast aan het gebied. Het is echter nodig dat de omstandigheden verbeteren en ook dat de wolf kan samenleven met vee,” aldus Moreno. Ze benadrukt bovendien dat er de afgelopen jaren talrijke gevallen van stroperij zijn geweest, ondanks het jachtverbod op de wolf.