Else Beekman
Zoals Randstedelingen neerbuigend kunnen doen over ‘alles achter Utrecht’ of ‘de provincie’, heeft elk land gebieden waarvan de inwoners zich om welke reden dan ook belangrijker voelen dan hun medelanders uit andere gebieden. Ook in het veel grotere Spanje zijn territoriale conflicten altijd een terugkerend thema geweest. Soms als grap, maar soms ook als een gevoelige kwestie.
Dat laatste vooral bij politieke conflicten in Catalonië en Baskenland en hun nationalistische of onafhankelijkheidsbewegingen. De geringschattende houding van sommige Madrilenen ten opzichte van de rest van Spanje wordt ‘Madridcentrisme’ genoemd. Deze term geeft de kritiek weer op het centrale en dominante karakter van Madrid, in zowel politiek, economie als in de media. Deze term benadrukt de verwijten van de rest van Spanje richting Madrilenen vanwege hun centrale positie in het land, zowel letterlijk als figuurlijk.
Humoristische kaart van Spanje
Onlangs heeft een tweet van de account No Soy La Gente op het sociale medium X, deze kwestie opnieuw op de kaart gezet. De tweet, ter ere van de Dag van San Isidro (op 15 mei) – de patroonheilige van Madrid – toont een kaart waarop wordt gegrapt over hoe Madrilenen tegen de verschillende autonome gemeenschappen van Spanje aankijken. Elke regio krijgt erop een naam die een stereotype weerspiegeld, gebruimakend van metonymie. Deze literaire vorm van beeldspraak wordt gebruikt om iets aan te duiden met de naam van iets anders waarmee het een verband heeft. In het geval van het kaartje gebeurt dat op een simplistische en humoristische wijze.
Stereotypen van Madrilenen en kritiek
Op de kaart reflecteren de namen geassocieerd met elke autonome gemeenschap een stereotype of kenmerk dat volgens de maker weerspiegelt hoe Madrilenenaan tegen de regio aankijken. Voorbeelden hiervan zijn:
- Galicië: marisquería de Madrid (visrestaurant van Madrid)
- Asturië: sidrería de Madrid (ciderhuis van Madrid)
- Cantabrië: Lechería de Madrid (zuivelfabriek van Madrid)
- Baskenland: Comisaría (politiebureau)
- Navarra: Madrid Zona Universitaria (universiteitszone van Madrid)
- Aragón: Pantano de Madrid (stuwmeer van Madrid)
- Catalonië: Hacienda de Madrid (belastingdienst van Madrid)
- Castilla y León: Madrid Viejo (oud Madrid)
- Castilla-La Mancha: Nuevo Madrid (nieuw Madrid)
- Extremadura: Charcutería de Madrid (slagerij van Madrid)
- Andalucía: Patio de recreo de Madrid (speelplaats van Madrid)
- Baleares: Islas madrileñas alquiladas a Alemania (Madrileense eilanden verhuurd aan Duitsland)
- Canarias: Islas madrileñas (Madrileense eilanden)
- Valencia en Murcia: Playa de Madrid (strand van Madrid)
Feliz día de San Isidro a todos los madrileños y madrileñas. pic.twitter.com/5guoxKrtKa
— ⚫️ El DiSputado® (@NoSoyLaGente) May 15, 2024
Verontwaardiging in Murcia
De kaart heeft vooral verontwaardiging veroorzaakt in Murcia. Madrilenen duiden de regio Valencia samen met Murcia aan als ‘strand van Madrid’. Deze benaming weerspiegelt de perceptie dat Madrilenen deze regio’s enkel zien als vakantiebestemmingen. Daardoor worden andere aspecten van hun culturele identiteit en economische waarde ondergewaardeerd. De Murcianen hebben kritiek op de reductie van hun regio tot zomerbestemming van mensen uit de regio rond de Spaanse hoofdstad.
Gemengde reacties op sociale media
De tweet heeft uiteenlopende reacties opgeroepen, variërend van mensen die er hartelijk om kunnen lachen en de stereotypen wel herkennen tot kritiek op het in stand houden van clichés en het simplificeren van de rijke diversiteit van de Spaanse autonome gemeenschappen. Sommigen klagen ook over de fixatie op Madrid zelf. Veel mensen wijzen op de behoefte aan een evenwichtiger representatie van alle regio’s in Spanje en zien het nut niet in van de beledigende stereotypen. De gekrenkten voelen hun regio’s vaak worden gereduceerd tot enkel hun toeristische of economische functies, zonder erkenning van hun rijke culturele geschiedenis en diversiteit. Voor een indruk van de onderliggende spanningen en scheve verhoudingen is het interessant om de reacties onder het bericht te lezen.