Elize van Loon
Elke zomer verandert het openluchttheater bij het Alhambra in Granada in een magische plek waar flamenco, poëzie en geschiedenis samenkomen. De afgelopen drie dagen was het de Catalaanse flamencozanger Miguel Poveda die met zijn voorstelling Había mil Federicos de toeschouwers raakte. Een eerbetoon aan Federico García Lorca—de dichter, de dromer en activist die onlosmakelijk verbonden is met Granada.
Het openluchttheater in de tuinen van het Generalife is de perfecte plek voor deze voorstelling. De sterrenhemel boven Granada, de prachtige tuinen, de schaduw van de cipressen vormden het decor voor een indrukwekkende voorstelling over het leven van Lorca.
Duizend gezichten, één stem
De voorstelling was geen klassiek concert. Poveda nam het publiek mee op een reis door Lorca’s leven, zijn liefdes, zijn strijd tegen onrecht. “Er zijn duizend Federicos,” zegt hij, “en duizend manieren om hem te voelen.” De show was een mix van flamenco, theater en poëzie, een reis door het leven van Lorca. Met een subtiele maar krachtige boodschap, die vandaag de dag nog steeds relevant is: stop the war.
Había mil Federicos gaf een inkijk in de verschillende periodes van het leven van Federico García Lorca. Niet chronologisch in de klassieke zin, maar emotioneel en thematisch gelaagd. Miguel Poveda en Eva Yerbabuena brachten Lorca tot leven in fragmenten: als kind, als jonge dichter, als activist, als minnaar, en uiteindelijk als mythische figuur die zijn tijd ver vooruit was.
Lorca werd uitgebeeld als kind, spelend in de tuinen van Granada. Vervolgens als jonge man in Madrid, omringd door kunstenaars en intellectuelen, zoekend naar zijn stem en zijn plaats in de wereld. Zijn tijd in New York kwam terug in de duistere, expressionistische klanken en beelden—een periode waarin hij geconfronteerd werd met racisme, kapitalisme en innerlijke strijd. Ook zijn reis naar Cuba werd meegenomen, als een moment van vrijheid en herontdekking. Vol kleur en vrolijkheid.
Miguel Poveda: Lorca’s stem in Granada
Flamencozanger Miguel Poveda, heeft een sterke en groeiende band met de stad Granada. Hij wordt er inmiddels gezien als een “geadopteerde granadino” vanwege zijn diepe liefde voor Lorca en diens werk. Poveda heeft een cultureel centrum in Granada geopend dat volledig gewijd is aan Lorca, op een plek waar de dichter als kind speelde. Zijn droom is om een standbeeld van Lorca te laten plaatsen op de Fuente de las Batallas, een centrale plek in Granada, vlak bij het huis aan de Acera del Darro 50, waar Lorca gewoond heeft.
Eva Yerbabuena danst vol vuur
Danseres Eva Yerbabuena is de choreograaf én regisseur van de voorstelling. Zij danste zelf ook. Krachtig, soms rauw, maar vooral intens en betoverend. Ze bewoog alsof ze Lorca zelf tot leven danste—met elke draai, indrukwekkend voetenwerk, elke stilte. Samen met de woorden en zang van Agustín Barajas, die de jonge Lorca speelde, ontstond een samenspel tussen lichaam en ziel.
De laatste woorden: No me encontraron
Toen de laatste tonen wegstierven, sprak Poveda de woorden: “No me encontraron”, ze vonden me niet. Woorden met een dubbele betekenis. Het is een regel uit een gedicht van Lorca uit zijn werk “Fábula y rueda de los tres amigos”, dat deel uitmaakt van zijn bundel Poeta en Nueva York. Hij schreef het tijdens zijn verblijf in de Verenigde Staten in 1929–19302.
In dit gedicht reflecteert Lorca op dood, verlies en herinnering en de regel “No me encontraron” krijgt een bijna profetische lading. “Comprendí que me habían asesinado. Recorrieron los cafés y los cementerios y las iglesias, abrieron los toneles y los armarios, destrozaron tres esqueletos para arrancar sus dientes de oro. Ya no me encontraron. No. No me encontraron”.
De Nederlandse vertaling van Bart Vonck luidt: “Ik begreep dat ze me hadden vermoord. Ze doorzochten cafés, kerkhoven en kerken, openden vaten en kleerkasten, verbrijzelden drie skeletten om hun gouden tanden te roven. Maar ze vonden me niet. Nee. Ze vonden me niet.”
De zin verwijst niet alleen naar een gevoel van vervreemding en onzichtbaarheid, maar ook -wrang genoeg- naar zijn eigen lot: Lorca werd in 1936 geëxecuteerd door franquistische troepen, en zijn lichaam is nooit teruggevonden.
Lorca in Granada, Elize Van Loon
Lorca en Poveda kropen onder de huid van het publiek
De drie avonden waren uitverkocht. Het publiek was uitzinnig, geraakt en ontroerd. Al vanaf het begin van de voorstelling liet Poveda merken hoe blij hij was om in Granada te zijn. Hij sprak meerdere malen zijn waardering uit voor het publiek en de stad. Er werd gelachen, gehuild, geapplaudisseerd alsof Lorca zelf even terug was. En zo voelde dat ook. Want zoals Poveda zong: “Lorca leeft in elke noot, elke traan, in de herinnering en in de flamenco.”
Vlak voor het einde begaf Poveda zich tussen het publiek. Na afloop stond Poveda met tranen in zijn ogen. Geëmotioneerd, kwetsbaar, dankbaar. Het publiek gaf hem en de hele crew een minutenlange staande ovatie. Een eerbetoon aan Lorca, aan Poveda, de danseres en de muzikanten. Maar ook aan de kunst om te blijven spreken, zelfs als de wereld zwijgt.
Wie was Federico García Lorca?
Federico García Lorca (1898–1936) is een geliefde dichter en toneelschrijver in Spanje. Zijn werk behandelt thema’s als liefde, verdriet, homoseksualiteit, onderdrukking en de rol van vrouwen. Met een belangrijke rol voor flamenco en Andalusië. Zijn tragische dood tijdens de Spaanse Burgeroorlog, vanwege zijn politieke overtuigingen en homoseksualiteit, maakte hem tot een symbool van vrijheid en verzet. Wie door Granada loopt, komt Lorca nog overal tegen. Op tassen, schriften, in boeken, op loten voor de kerstloterij, op deurschilderingen. Het buitenverblijf, van de familie, Huerta de San Vicente in Granada is nu een museum.
Buitenhuis van de familie Lorca, Elize van Loon
Lorca in het Spaanse onderwijs
In Spanje leren kinderen al vroeg over Lorca. Zijn toneelstukken zoals Bodas de sangre (Bloedbruiloft), Yerma en La casa de Bernarda Alba (Het huis van Bernarda Alba) zijn nog altijd onderwerpen op Spaanse scholen. In Andalusië volgen veel leerlingen routes langs plekken uit zijn leven en werk. Zo blijft zijn werk bekend bij nieuwe generaties.
Lorca in Nederland en Vlaanderen
Ook in Nederland en Vlaanderen is Lorca een bekende naam. Zijn poëzie is vertaald, zijn toneelstukken zijn opgevoerd, en zijn woorden sieren zelfs muren in steden als Leiden en Amsterdam. Flamenco-artiesten, ook buiten Spanje, blijven zich laten inspireren door zijn teksten. Zijn artistieke vrijheid blijft ook bijna 90 jaar na zijn overlijden, een bron van inspiratie.
Eigentijdse boodschap
Lorca’s stem klinkt, bijna 90 jaar na zijn overlijden, nog ver buiten Granada door. Zijn werk is relevant en zijn thema’s zijn eigentijds. De voorstelling was prachtig en ontroerend. Met een ongelooflijke timing van Poveda en de muzikanten. Ieders rol op het podium was indrukwekkend en puur. Je geloofde iedere emotie. Ook de pers was lovend.
Granada uitgeroepen tot stad van geluk 2025