Else Beekman
Een nieuwe Europese veelvliegtaks kan de CO2-uitstoot van de luchtvaartsector drastisch verminderen en miljarden opleveren voor de klimaattransitie. Dit blijkt uit een rapport van het netwerk Stay Grounded waartoe ook 11 Spaanse organisaties behoren. Daaronder de milieugroepen Ecologistas en Acción en Amigos de la Tierra.
Het rapport stelt dat een belasting op veelvliegen tegen 2008 een kwart minder passagiersvluchten en een vijfde minder CO2-uitstoot zou kunnen opleveren. Deze belasting zou in plaats komen van de huidige vliegtaks. Passagiers zouden de belasting moeten betalen vanaf de derde vlucht per jaar. Die kan dan oplopen van 50 euro tot 400 euro per vlucht. Extra toeslagen zijn voorzien voor langeafstandsvluchten en businessclass-tickets.
Een studie van het Nederlandse adviesbureau CE Delft berekende dat deze veelvliegtaks de Europese Unie 51 miljard euro extra zou kunnen opleveren. Een bedrag dat vervolgens geïnvesteerd zou kunnen worden in groene infrastructuur, duurzame vervoersalternatieven en een klimaatschadefonds voor kwetsbare landen.
Belgen en de veelvliegtaks
HNL.be berekende specifiek voor België dat één op de drie inwoners minstens één keer deze veelvliegtaks zou moeten betalen. Een groot deel van de Belgische bevolking vliegt namelijk vaker dan twee keer per jaar. De voorgestelde belasting zou leiden tot een derde minder vluchten en een daling van de CO2-uitstoot met 28 procent. Bovendien zou de Belgische overheid hiermee zo’n 1,6 miljard euro extra binnenhalen.
“Rijke veelvliegers betalen de prijs”
De maatregel is vooral gericht op ‘rijke veelvliegers’. Slechts een klein deel van de wereldbevolking vliegt regelmatig, en toch zijn zij verantwoordelijk voor het grootste deel van de luchtvaartemissies. De veelvliegtaks zou betekenen dat 72 procent van de West-Europeanen, die slechts maximaal één keer per jaar vliegen, niet geraakt worden door deze belasting. Het idee daarmee is de klimaatimpact van de luchtvaart sterk te verminderen zonder de meerderheid van de burgers te treffen.
Stay Grounded pleit voor bredere maatregelen
De fact sheet van Stay Grounded benadrukt de noodzaak van klimaatrechtvaardigheid. Daarbij moeten vooral de meest vervuilende industrieën, zoals de luchtvaart, aangepakt worden. De kern van klimaatrechtvaardigheid is dat degenen die het minst hebben bijgedragen aan de klimaatcrisis, vaak de zwaarste gevolgen ondervinden. Rijke landen en bedrijven, vooral uit het mondiale noorden, dragen een disproportioneel grote verantwoordelijkheid. Daarom moeten zij het voortouw nemen in het verminderen van uitstoot en het ondersteunen van minder ontwikkelde landen in hun aanpassing aan de klimaatverandering.
Nieuwe vormen van klimaatonrechtvaardigheid
Het rapport bekritiseert ook oplossingen zoals koolstofcompensatie, die vaak leiden tot nieuwe vormen van onrechtvaardigheid in het mondiale zuiden zonder daadwerkelijk de uitstoot te verminderen. De echte oplossing ligt in structurele veranderingen. Rijke laden moeten daarbij hun ecologische schuld afbetalen via financiële compensatie, technologieoverdracht en schuldkwijtschelding. Klimaatrechtvaardigheid vereist inclusieve en democratische processen waarin gemarginaliseerde groepen centraal staan en waarin ook de rechten van niet-menselijke levensvormen worden erkend.