Else Beekman
De Europese Commissie komt met een ambitieus plan om de stroomverbinding tussen Spanje en Frankrijk te versnellen. Met het programma ‘Energy Highways’ wil Brussel voorkomen dat bijna de helft van de groene stroom in de EU via gebrekkige verbindingen weglekt.
Het plan Energy Highways richt zich op acht grote stroomcorridors in Europa. Het verbeteren van de verbinding tussen Spanje en Frankrijk, een zwakke schakel in het Europese energienet, is een van de prioriteiten. Volgens Brussel kost dit knelpunt niet alleen groene stroom, maar ook miljarden aan economische groei.
Klachten van Spanje en Portugal eerder dit jaar, na een massale stroomstoring die gedurende een dag het hele Iberische Schiereiland platlegde ging aan het plan vooraf. Commissievoorzitter Ursula von der Leyen nam de zorgen serieus en ziet het versnellen van grensoverschrijdende netwerken als prioriteit voor de energiezekerheid van Europa.
Spanje dreigt helft van hernieuwbare stroom te verliezen
Zonder actie is tegen 2030 zo’n 45% van de geplande netcapaciteit in de EU niet op tijd klaar. Dat kan leiden tot het verlies van 310 terawattuur aan hernieuwbare energie, bijna de helft van het jaarlijkse elektriciteitsverbruik van de EU in 2023. Voor Spanje, met zijn grote potentieel aan zonne- en windenergie, zou dit een enorme klap zijn.
Bovendien liggen de elektriciteitsprijzen in Europa nu al twee keer zo hoog als in de VS of China. Volgens de Commissie is dat deels te wijten aan jarenlange onderinvestering, trage procedures en gebrekkige coördinatie tussen lidstaten.
Hoge kosten, maar groot belang
Een van de struikelblokken van het EU plan is het fors gestegen kostenplaatje van lopende projecten. Stroomverbindingen tussen Spanje en Frankrijk zijn tussen 2022 en 2025 met maar liefst 76% duurder geworden. Dat komt door een toegenomen vraag naar elektrificatie, gestegen grondstoffen en trage prodedures. De vier belangrijkste projecten kosten nu samen meer dan 8 miljard euro.
Toch beschouwt Brussel deze als cruciaal. Ze worden niet voor niets “Projecten van Gemeenschappelijk Belang” (PCI) genoemd. Daarmee zijn snellere vergunningen en EU-financiering mogelijk. Het gaat onder meer om de verbinding Navarra–Landes en Aragón–Marsillon, evenals de uitbreiding van het net tussen Spanje en Portugal.
Drie actielijnen
Het EU plan bevat drie hoofdmaatregelen:
- Snellere planning en investering: Brussel wil zelf meer zeggenschap krijgen over de planning van projecten, met vaste deadlines voor vergunningen.
- Transparantie en slimme tarieven: Netbeheerders moeten informatie delen via interactieve capaciteitskaarten en variabele tarieven om investeringen te sturen
- Modernisering van aansluitprocedures: Er komen regels voor digitale aanvraagprocedures, prioritering van volwassen projecten en flexibele aansluitingen.
Ook aandacht voor waterstof in plan EU
Naast elektriciteit wordt ook gekeken naar waterstof. De EU wil vaart zetten achter de ontwikkeling van het hydrogen backbone-netwerk, waaronder de “zuidwestelijke corridor” tussen Portugal, Spanje, Frankrijk en Duitsland. Deze route moet een belangrijke rol gaan spelen in de toekomst van schone energie in Europa.
Red Eléctrica waarschuwt voor problemen op het Spaanse elektriciteitsnet