Else Beekman
Een megajacht waarvan de waarde op 121 miljoen euro wordt geschat, ligt al ruim drie jaar vast in de haven van Barcelona. Het werd daar kort na de Russische invasie in Oekraïne aan de ketting gelegd. Dat gebeurde op basis van Europese sancties. De eigenaar van het miljoenenjacht zou Sergei Chemezov zijn, een invloedrijke Russische wapenbaas en vertrouweling van president Poetin. Het verhaal leidt naar een schimmige web van offshoreconstructies en pogingen om deze sancties te ontwijken.
Het 85 meter lange superjacht heette eerst ‘Valerie’, maar later werd het omgedoopt tot ‘Meridian A’. Officieel stond het schip op naam van Anastasia Ignatova, de stiefdochter van Chemezov. Zij zou het jacht bezitten via een reeks offshorebedrijven op de Britse Maagdeneilanden.
@Dynamics
Toch vermoeden de Spaanse belastingdienst en rechters dat Chemezov zelf de eigenaar is. Sinds 2007 is hij directeur van Rostec, het Russische staatsbedrijf dat wapens levert aan het Russische leger. Omdat hij Vladimir Poetin’s vertrouweling is, staat hij al sinds 2014 op internationale sanctielijsten. In 2022 voegden autoriteiten hier ook zijn familieleden toe.
Spaans onderzoek onthult witwasnetwerk
Na het miljoenenjacht aan de ketting te hebben gelegd, ontdekten de Spaanse autoriteiten dat het jacht in 2011 voor een Oekraïense wapenhandelaar met banden met Rostec werd gebouwd. Na zijn plotselinge overlijden in 2017 kwam het via ingewikkelde constructies op naam van Ignatova.
In 2023 probeerden advocaten van een offshorefirma, Sulberg Services Limited, het schip via de Spaanse rechter vrij te krijgen. Daarbij doken documenten op die zouden bewijzen dat het schip al vóór de sancties verkocht was aan de Russische zakenman Albert Avdolyan. Maar de Spaanse rechters twijfelen aan de echtheid van deze documenten.
Spanje legt officieel beslag op megajachten van Russische oligarchen
Nieuwe eigenaar ook verdachte
Volgens de rechtbank is Avdolyan mogelijk een nieuwe stroman van Chemezov. Deze rijke Russische ondernemer deed eerder zaken met Rostec. Zijn offshorebedrijf zou het miljoenenjacht via een schimmige transactie hebben gekocht. Alleen blijkt die transactie juridisch twijfelachtig omdat mogelijk de datum ervan achteraf werd gewijzigd.
De zaak vertoont overeenkomsten met andere pogingen van Russische oligarchen om hun bezittingen in Europa veilig te stellen. Zo werd het jacht van Viktor Vekselberg in Mallorca al eerder op verzoek van de VS in beslag genomen.
Kans op inbeslagname in Spanje of VS
In Spanje bestaat nog geen wet die het omzeilen van sancties strafbaar stelt. Wel kunnen andere delicten zoals valsheid in geschrifte of witwassen worden vervolgd. De VS zouden op basis van banktransacties alsnog beslag kunnen leggen, zoals eerder bij het jacht ‘Tango’.
De kwestie maakt duidelijk hoe Russische topfiguren, ondanks sancties, blijven proberen hun bezittingen veilig te stellen. Daarbij maken ze gebruik van internationale advocatenkantoren, schijnconstructies en offshorebedrijven.
Advocatenteam kost miljoenen
Voor hun verdediging trekken Chemezov en zijn familie miljoenen euro’s uit. Alleen al het Amerikaanse advocatenkantoor Rathmell Short LLP zou 2,25 miljoen euro hebben ontvangen om de sancties tegen Chemezov en een topman van Rostec aan te vechten.
Opvallend is dat dit bedrag betaald werd door een vage firma uit Dubai, eigendom van een Indonesiër. De oorsprong van dat geld is onduidelijk, wat opnieuw wijst op mogelijke witwaspraktijken.
Ondanks al deze kostbare juridische stappen is het jacht nog altijd niet vrijgegeven. De poging daartoe heeft vooral tot meer onthullingen geleid over hoe Russische elites hun bezittingen in Europa proberen te beschermen.
Spanje blokkeert drie superjachten van Russische oligarchen op Mallorca