Else Beekman
De recente ontmanteling van een cel van The Base, een organisatie van witte supremacisten, in Castellón legt pijnlijk bloot hoe snel jongeren tegenwoordig kunnen radicaliseren. De 24‑jarige leider van de groep, die eerder al opviel tijdens de verwijdering van een franquistisch kruis, belichaamt een ontwikkeling waarover experts zich ernstige zorgen maken. Deze ogenschijnlijk rustige jongen gleed in korte tijd af naar extremistisch geweld.
Maar weinig mensen herkenden de stille scholier die hij ooit was, toen het videofragment uit 2023 opdook: hierin protesteert hij schreeuwend tegen het weghalen van een franquistisch monument. De Spaanse ex‑neonazi en militair David Saavedra geeft tegenwoordig lezingen over de gevaren van fanatisme, hoorde zelfs van een leraar dat de jongen “geen driftkop, niet gewelddadig en vooral een beetje dromerig” was.
Toch blijkt hij na het middelbaar onderwijs verlaten te hebben, snel de aansluiting te hebben verloren. Volgens Saavedra “radicaliseerde hij in het recordtempo” van minder dan één jaar. Een radicalisering die bij de ex-neonazi jaren duurde. Vermoedelijk speelden de pandemie en online bubbels een grote rol.
Extreemrechtse ideeën winnen terrein onder Spaanse jongeren: zorgen bij docenten
De nieuwe dreiging: radicalisering jongeren in fast forward
Waar radicalisering vroeger vooral plaatsvond binnen fysieke groepen, ziet men nu een explosie van radicalisering die online via sociale media plaatsvindt. Daar komen jongeren in aanraking met extreme netwerken en hun omgeving merkt daar meestal niets van. Politologe Laura Méndez noemt dat “de grootste uitdaging voor veiligheidsdiensten”: een radicalisering die onzichtbaar plaatsvindt, in de slaapkamer, in stilte.
De cel van The Base in Castellón past precies in dat patroon: klein, autonoom en gericht op maximale impact met minimale middelen. Zij volgden een extreemrechtse strategie die probeert de ondergang van de staat te versnellen via terreur en sabotage. Anders dan traditionele neonazigroepen zijn deze groepen expliciet uit op chaos, niet op politieke invloed.
Van randverschijnselen naar politieke debatten en sociale platforms
Zowel Méndez als journalist Miquel Ramos, gespecialiseerd in extreemrechtse bewegingen, waarschuwt voor de normalisering van ideeën die vroeger alleen in de diepste krochten van internet rondwaarden. Concepten zoals de “Great Replacement”-theorie, wat ooit randverschijnselen waren, sijpelen nu regelmatig door in politieke debatten en op sociale platforms. Extreme frames worden steeds vaker gepresenteerd als ‘gezond verstand’ en daarmee verschuift volgens de specialisten de grens van wat als normaal wordt beschouwd. Dat maakt de kans groter dat jongeren eenvoudiger en sneller radicaliseren.
Waarom het zo moeilijk is om iemand terug te halen
Radicalisering werkt vaak als een sektemechanisme: isolatie, een eigen waarheid en een sterke drang om “inzicht” te verdedigen. Het moment waarop iemand elk feit dat hun overtuiging tegenspreekt afwijst, is volgens experts het echte kantelpunt.
Familie en vrienden staan in zo’n situatie machteloos. Saavedra benadrukt dat boosheid averechts werkt: “Het bevestigt precies wat ze denken: dat de buitenwereld hun vijand is.” Twijfel zaaien, vragen stellen en geduld tonen blijkt veel effectiever, hoe contra‑intuitief dat ook voelt.
De ontmanteling
Het was voor het eerst dat de Spaanse politie vorige week een terreurcel van witte supremacisten oprolde. Agenten arresteerden drie jonge mannen op verdenking van betrokkenheid bij de extreemrechtse organisatie The Base. Volgens Binnenlandse Zaken had de groep al concrete plannen om aanslagen in Spanje te plegen. Hiertoe waren ze ook militair getraind. Onder hun doelwitten zaten migranten, politici, joden, moslims en LGTBI-personen. Bij verschillende huiszoekingen nam de politie wapens, munitie, propagandamateriaal en neonazistische symbolen in beslag.
Spaanse premier mobiliseert internationale socialisten tegen opmars extreemrechts