Else Beekman
Na de opmars van de Aziatische hoornaar veroorzaakt nu de oosterse hoornaar grote schade aan de bijenteelt. Vooral in Andalusië rukt deze invasieve hoornaar op. Imkers zijn wanhopig en voelen zich in de steek gelaten door de overheid. De situatie is zo ernstig dat veel imkers hulp in het buitenland zoeken.
Na de problemen met de uit Azië afkomstige Vespa velutina (de Aziatische hoornaar), kampen Spaanse imkers nu met een minstens zo gevaarlijke soort: de oosterse hoornaar, ofwel Vespa orientalis. Deze hoornaar is nog agressiever en heeft een bijzonder vraatzuchtig karakter. Vooral in het zuiden van Spanje, zoals in de provincie Jaén, slaan imkers alarm.
“De oosterse hoornaar vernietigt onze bijenkasten,” zegt de regionale boerenorganisatie COAG Andalucía. “We kunnen niet blijven wachten op een reactie van de overheid. Er zijn dringend maatregelen nodig.”
Opmars vanuit het zuiden
In 2010 werd de soort al voor het eerst gezien in de provincie Cádiz. Sindsdien verspreidt hij zich richting Sevilla, Granada en zelfs richting de Spaanse oostkust en Catalonië. Dit jaar is Jaén het grootste zorgpunt. De hoornaar is te herkennen aan zijn robuuste lichaam, roodachtige kleur en een opvallende gele band op het achterlijf en een geel kopschild.
Hij voedt zich met bijen, die hij gebruikt als voeding voor zijn larven. Dit leidt tot de vernietiging van hele bijenvolken, met dramatische gevolgen voor imkers.
Ook gevaar voor mensen
De steek van de oosterse hoornaar is pijnlijk en in sommige gevallen zelfs levensbedreigend. De dreiging beperkt zich daarom niet tot de landbouw: ook mensen lopen risico, zeker nu de soort ook in stedelijke gebieden wordt aangetroffen.
Hulp gezocht op Cyprus
Omdat de soort in Cyprus van nature voorkomt, heeft Antonio Vázquez van COAG-Andalucía daar recent een werkbezoek gebracht. “In Spanje blijven effectieve maatregelen uit, dus zoeken we hulp in landen die al ervaring hebben met deze soort,” aldus Vázquez.
Het gebrek aan overheidsmaatregelen en een centraal aangestuurde aanpak is volgens hem een groot probleem. Naast de oosterse hoornaar kampen imkers in Andalusië al met andere tegenslagen: langdurige droogte, goedkope importen van buitenlandse honing en een slechte opbrengst.
Schade aan fruitteelt
De bijenteelt is het zwaarst getroffen, maar ook andere sectoren lijden. De oosterse hoornaar eet ook suikerrijke vruchten zoals vijgen, mango’s en druiven. Ook hier worden aanzienlijke verliezen geleden.
Imkers hopen dat overheden snel structurele maatregelen treffen, zoals vangvallen, monitoring en ondersteuning bij bestrijding. Zonder hulp kan de opmars van deze invasieve soort een blijvende bedreiging vormen voor het ecologisch evenwicht én de landbouw in Zuid-Spanje.
Meer over de oosterse hoornaar
De oosterse hoornaar leeft in kolonies waar de koningin leiding geeft aan werksters en mannetjes onder zich heeft. Ze bouwen papieren nesten vaak onder de grond, in holle bomen, drainagepijpen of lege bijenkasten. De hoornaar is een roofdier dat vooral op bijen, wespen en vlinders jaagt.
Wat is het verschil tussen de oosterse hoornaar versus Aziatische hoornaar
Veel mensen verwarren de oosterse hoornaar met de Aziatische hoornaar, maar er zijn duidelijke verschillen. De Aziatische hoornaar (Vespa velutina) komt oorspronkelijk uit Zuidoost-Azië. Met een lengte van 3 tot 5 centimeter is de Aziatische hoornaar iets groter dan de oosterse hoornaar. De oosterse hoornaar (Vespa orientalis) komt uit Centraal- en Zuidwest-Azië en meet tussen de 2,5 en 3,5 centimeter.
Uiterlijk zijn ze ook anders. De Aziatische hoornaar heeft een zwart kopje met oranje tinten aan de voorkant, een donkerbruin borststuk, een dunne gele streep op het achterlijf en opvallende gele poten. De oosterse hoornaar daarentegen heeft een roodbruin lichaam met brede gele banden op het achterlijf die vaak op pijlen lijken.
Beide soorten komen overeen wat betreft hun agressiviteit. Daarmee zijn ze erg bedreigend voor bijenvolken. Ze nestelen zich bovendien allebei ook in stedelijke gebieden. Voor mensen vergroot dat het risico op pijnlijke steken. De insecten zijn vooral in de zomermaanden actief. Bij de Aziatische hoornaar legt de koningin in deze periode eieren, waarna in het najaar de populatie explosief toeneemt.
Imkers hopen dat overheden snel structurele maatregelen treffen, zoals vangvallen, monitoring en ondersteuning bij bestrijding. Zonder gecoördineerde hulp kan de opmars van deze invasieve soort het ecologisch evenwicht én de landbouw in Zuid-Spanje bedreigen.