Else Beekman
De traditionele rijstsoorten in de Albufera bij Valencia, zoals de geliefde ‘bomba’ en ‘Albufera’, zijn dit jaar ernstig aangetast door een agressieve schimmel. Hitte en hoge luchtvochtigheid vormen de ideale voedingsbodem voor het parasitaire probleem, dat de oogst met bijna een kwart heeft verminderd.
De verwachting is dat de rijstoogst in de Albufera dit jaar slechts 90.000 ton zal bedragen, tegenover 115.000 ton in een normaal seizoen. Dat is een daling van 21,7%, zo meldt de boerenorganisatie AVA-Asaja. In sommige percelen lopen de verliezen zelfs op tot 42%.
De boosdoener is de schimmel pyricularia, die zich dit jaar razendsnel verspreidde in de warme, vochtige omstandigheden, soms met een luchtvochtigheid tot 90%. De schade treft vooral traditionele rijstsoorten. “De ‘bomba’ is bijna verdwenen. De ‘Albufera’-variëteit is in gevaar,” waarschuwt Miguel Minguet, penningmeester van AVA in regionaal dagblad Las Provincias.
Cultureel erfgoed onder druk
Volgens AVA zijn juist de traditionele rijstsoorten die het Spaanse gastronomische erfgoed vertegenwoordigen het zwaarst getroffen. Deze variëteiten zijn minder bestand tegen de schimmel dan moderne rassen die genetisch resistenter zijn.
“Als de Europese Unie haar koers niet wijzigt, verliezen we ons agrarisch en culinair erfgoed,” aldus Minguet. “We hebben geen alternatieve bestrijdingsmiddelen meer.”
Strenge regels en oneerlijke concurrentie
De situatie wordt verergerd door het Europese verbod op doeltreffende gewasbeschermingsmiddelen zoals Triciclazol. De middelen die wel zijn toegestaan, zoals strobilurines, verliezen hun werking door overmatig gebruik en leiden tot resistentie. “Net als antibiotica: bij overgebruik werkt het niet meer,” zegt Minguet. “In de Albufera is het middel de laatste tien jaar tot twee keer per seizoen gebruikt.”
Intussen gebruiken andere landen wél middelen die in Europa verboden zijn. Dit zorgt volgens de boeren voor oneerlijke concurrentie. Zo importeerde Spanje tot augustus 2025 al 1.586.000 ton rijst, waarvan ruim een derde uit Cambodja en Myanmar kwam.
Invloed van DANA-ramp
De problemen in de rijstteelt zijn bovendien verergerd door de nasleep van de DANA-ramp die eind 2024 de regio trof. In het gebied rond de Albufera kwamen grote hoeveelheden slib, afval en mogelijk chemische stoffen terecht op landbouwgrond en in irrigatiekanalen. Hoewel de regionale overheid de toxiciteit van het slib als ‘zeer laag’ bestempelde, uiten milieudeskundigen hun zorgen over de langetermijneffecten op bodem en waterkwaliteit. In sommige gevallen bleek de rijst zelfs ongeschikt voor veevoer. De ramp legt extra druk op een sector die al kampt met ziektedruk, prijsdalingen en toenemende productiekosten.
Albufera bij Valencia 100 keer meer vervuild dan Mar Menor
Hoger risico, lagere prijzen
Naast de schimmelproblemen daalt ook de prijs van rijst aan de bron. De boeren melden een daling van zo’n 15% in de opbrengsten. Tegelijkertijd zijn de productiekosten flink gestegen en wordt de toegang tot effectieve verzekeringen als onvoldoende ervaren.
Daarbij komt nog dat de Europese Commissie een 22% korting op landbouwsubsidies (PAC) heeft voorgesteld, wat de rentabiliteit van rijstteelt verder onder druk zet.
Oproep tot ingrijpen
Boeren in de regio roepen Brussel op om uitzonderlijke toelatingen te verlenen voor effectieve fungiciden en de verzekeringssystemen aan te passen. Daarnaast vragen ze om beschermende handelsmaatregelen, zoals het activeren van een clausule van bescherming tegen import uit Zuidoost-Azië. “Als er niets verandert, verliezen we niet alleen inkomsten, maar ook een stuk van onze identiteit,” aldus een lokale rijstboer.