Else Beekman
De Rode Lijst van Hispania Nostra heeft zijn 1.400e bedreigde monument toegevoegd. Met het initiatief wil Hispania Nostra bedreigde culturele monumenten in Spanje identificeren en beschermen. Het gaat de organisatie om het onder de aandacht brengen en behouden van Spaanse cultureel erfgoed dat risico loopt op verdwijning, vernietiging of ernstige wijziging.
Het meest recente monument dat op de Rode Lijst is geplaatst, is het paleis van Juan de Córdoba Centurión in Lora de Estepa, Sevilla. Dit paleis werd gebouwd door Juan de Córdoba y Centurión. Hij was zoon van de derde markies van Estepa. Het monument herbergde ooit belangrijke kunstwerken zoals standbeelden, zuilen en inscripties uit het markizaat van Estepa en zelfs uit de archeologische site uit de Romeinse tijd, Itálica. Tegenwoordig staan enkel nog een paar muren van het paleis overeind.
Lees ook: Spaanse Rode Lijst met historisch erfgoed in verval dijt uit
Doel Rode Lijst
De Rode Lijst werd als een sociaal participatie-instrument in 2007 door Hispania Nostra opgericht. Het initiatief wil voorkomen dat waardevolle monumenten verloren gaan en probeert deze juist te behouden en over te brengen naar de Groene Lijst, waar gerestaureerde en geconserveerde monumenten worden vermeld. De Rode Lijst omvat monumenten uit alle provincies van Spanje, variërend van kastelen, kerken en kloosters tot paleizen, kapellen, oude fabrieken, aquaducten, bruggen en natuurgebieden. Dit weerspiegelt de brede waaier van culturele en natuurlijke erfgoederen die bedreigd worden.
Iedereen kan een monument aanmelden
Hispania Nostra roept individuen en verenigingen op om bij te dragen aan de bescherming van het erfgoed door monumenten aan te melden voor de Rode Lijst via hun website. Het Wetenschappelijk Comité van Hispania Nostra beoordeelt deze aanmeldingen, verzamelt aanvullende informatie van relevante instanties en besluit of het monument in de lijst wordt opgenomen. Terwijl in 2019 de Rode Lijst … bedreigde monumenten telde, steeg dat aantal in november 2021 tot 1.000. In 2,5 jaar tijd kwamen daar dus nog eens 400 monumenten in verval bij. Uit die toename blijkt dat veel burgers toch monumenten inzenden en dus participeren, zoals Hispania Nostra beoogt.
Gemeenschappelijk erfgoedbewustzijn
Hispania Nostra wil met de Rode Lijst duidelijk maken dat het project iedereen aangaat. Het is bedoeld voor mensen die hun geschiedenis koesteren en zich willen inzetten voor het behoud van gezamenlijke erfgoed. Dit initiatief benadrukt dat onderwijs en goede informatie de sleutel is om ons erfgoed te beschermen en te verrijken. De monumenten die Hispania Nostra wil beschermen vormen in de ogen van de initiatiefnemers een belangrijk onderdeel van wie we zijn, zowel als individu als gemeenschap.
Opvallende noteringen
Op de website van Hispania Nostra is de volledige Rode Lijst te bekijken. Je kunt zoeken op provincie en plaats. Een opvallende opname in de lijst vormt het industriële erfgoed ‘Huerta de Godino’ in de stad Malaga. De watermolen dateert mogelijk uit de 14e of 17e eeuw en voorzag de omliggende tuin (huerta), genaamd Huerta de Godino, van water voor irrigatie van boomgaarden, wijngaarden en tuinen. De molen levert tegenwoordig nog steeds water, zij het ondrinkbaar. De kinderopvang van de Diputación (provinciebestuur) gebruikt het water voor irrigatie en wasdoeleinden. De Noria bestaat uit een hoog, rond platform en de resten van de structuren die het verticale waterwiel ondersteunen, aangedreven door dieren. De staat van onderhoud is zeer slecht. Om instorting te voorkomen is de molen met cement bekleed, maar de structuur is overwoekerd en ernstig bedreigd.
Verwaarloosd erfgoed in Orihuela, Barcelona en Madrid
Na een tijdje speuren op de lijst valt op dat de gemeente Orihuela in Alicante bijzonder veel Rode Lijst-monumenten heeft: een kerk, het kasteel, het Palacio de Rubalcava, het mijnencomplex van San Antón, de Alquería Casa de Bonanza, een molen en de parochiekerk Santas Justas y Rufina. In Altea staat een muur uit de renaissance op omvallen. Zelfs in het supertoeristische Barcelona zijn er nog verwaarloosde monumenten te vinden, zoals het Casa Tosquella, de militaire Torre del Moro.
Ook de Spaanse hoofdstad telt een aantal bedreigde monumenten, waaronder het bijzondere gebouw ‘Comestibles Finos’. Het met opvallende tegels beklede pand in Lavapiés, ooit een bloeiende kruidenierszaak, getuigt van de rijke handelsgeschiedenis van de wijk. Hoewel het nu bescherming geniet vanwege zijn historische waarde, is het dringend aan restauratie toe om verder verval te voorkomen.
Bezoek de website van Hispania Nostra’s Rode Lijst voor meer informatie of om een monument aan te melden.