Elize van Loon
Een groot deel van de verpleegkundigen en fysiotherapeuten in Andalusië heeft de afgelopen jaren te maken gehad met seksueel of seksgerelateerd ongewenst gedrag op het werk. Uit een enquête van de vakbond SATSE blijkt dat 64 procent van de ondervraagden zegt slachtoffer te zijn geweest. SATSE is de grootste beroepsvakbond voor verpleegkundigen en fysiotherapeuten in Spanje.
Het ongewenst gedrag gaat vaak om opmerkingen of grappen met een seksistische toon. Ruim de helft van de verpleegkundigen heeft hiermee te maken gehad. Bijna een derde zegt dat hun persoonlijke ruimte bewust werd geschonden. Ook fysiek contact zonder toestemming komt voor: een hand op de heup, een ongewenste omhelzing of aanraking. In ruim één op de tien gevallen ging het zelfs om avances of seksuele voorstellen.
Weinig meldingen
Ondanks de ernst van deze ervaringen zijn er weinig meldingen. In 87 procent van de gevallen bleef een officiële klacht uit. Veel verpleegkundigen weten niet welke procedures er bestaan of hebben weinig vertrouwen dat hun melding serieus wordt opgepakt. Een klein deel van de zorgmedewerkers heeft ooit informatie of training gekregen over het omgaan met dit soort situaties.
Structureel probleem
Volgens SATSE gaat het niet om incidenten, maar is het een structureel probleem. De zorgsector is extra kwetsbaar omdat het werk draait om nabijheid en lichamelijke zorg. Daarbij spelen oude rolpatronen en machtsverschillen een rol. De vakbond benadrukt dat slachtoffers seksueel grensoverschrijdend gedrag vaak normaliseren of verzwijgen. Daardoor voelen slachtoffers vaak dat zij er alleen voor staan.
Oproep tot actie
SATSE vraagt om een cultuur van ‘zero tolerance‘. Dat betekent duidelijke protocollen, verplichte trainingen en blijvende campagnes om bewustzijn te vergroten. Ook moeten slachtoffers beschermd worden tegen represailles en toegang krijgen tot psychologische en juridische steun. De vakbond wil dat seksueel geweld wordt erkend als een psychosociaal risico in de zorg.
Campagne tegen ongewenst gedrag
De resultaten van de enquête zijn gepresenteerd voor de start van de campagne “Sí que pasa; es acoso” (Het gebeurt echt, het is intimidatie). Daarmee wil SATSE rond de Internationale Dag tegen Geweld tegen Vrouwen – 25 november – aandacht vragen voor een probleem dat vaak verborgen blijft, maar grote gevolgen heeft voor de veiligheid en het welzijn van zorgmedewerkers in Andalusië. De beroepsvakbond koppelt de dag aan bredere VN-campagnes, zoals “¡Únete!, invierte para prevenir la violencia contra las mujeres y las niñas” (Doe mee, investeer om geweld tegen vrouwen en meisjes te voorkomen). Daarmee positioneert SATSE zich niet alleen als belangenbehartiger van zorgpersoneel, maar ook als maatschappelijke speler in de strijd tegen gendergerelateerd geweld.