Else Beekman
Na een juridische strijd van zeker twintig jaar geeft de Spaanse regering groen ligt voor de sloop van hotel Algarrobico. De betonnen kolos verkeert in vervallen staat en ontsiert de maagdelijke kust van natuurpark Cabo de Gata-Níjar in Almería. De regering gaat de grond waarop het hotel is gebouwd tot openbaar nut verklaren. Dat is de noodzakelijke stap om deze te kunnen onteigenen en tot sloop over te kunnen gaan.
De eerste bouwvergunning voor het hotel werd in 2003 afgegeven aan het bedrijf Azata del Sol S.L. Kort daarna begonnen de bouwwerkzaamheden. Maar na een juridische klacht van milieugroep Salvemos Mojácar werd de bouw in 2006 stilgelegd. De bouw van het hotel zou in strijd zijn met de Spaanse wet op kustbescherming. Daarop volgden verschillende rechtbanken elkaar op in tegenstrijdige uitspraken. Sindsdien bederft het grotendeels afgebouwde en verlaten hotel het zicht op een van de laatste stukken ongerepte Spaanse kust. Het vervallen gebouw werd een symbool van de vernietiging van de Mediterrane kust door de bouwwoede in de laatste decennia van de vorige eeuw.
Juridisch geharrewar rond sloop hotel Algarrobico
In 2008 bevestigde het Tribunal Superior de Justicia de Andalucía (TSJA) de schorsing van de bouwwerkzaamheden en verklaarde de gemeentelijke bouwvergunning ongeldig. Drie jaar later, in 2011, ondertekenden de nationale en regionale overheid een akkoord om het hotel gezamenlijk te slopen. Deze plannen werden echter nooit uitgevoerd vanwege juridische en administratieve obstakels. Die omvatten vooral onduidelijkheid over de juridische status van het terrein en het gebouw. Vervolgens bevestigde het Spaanse Hooggerechtshof in 2012 weer dat het hotel in een beschermd natuurgebied stond en dus illegaal was.
In een opmerkelijke wending herzag het TSJA in de periode 2014-2015 eerdere uitspraken en verklaarde het terrein opnieuw als bouwgrond. Dit leidde tot nieuwe verwarring, totdat het Hooggerechtshof in 2016 ingreep en opnieuw bevestigde dat het hotel illegaal was en zich op beschermd terrein bevond.
De situatie draaide weer volledig om in 2023, toen het Hooggerechtshof verrassend oordeelde dat de bouwvergunning toch geldig was volgens het destijds geldende ruimtelijke ordeningsplan. Daarbij wees het hof op de juridische complexiteit van de zaak.
Het sloopplan van de regering
De Spaanse regering zet met de verklaring van openbaar nut nu een nieuwe stap om het proces te bespoedigen. Hiermee wordt het mogelijk de grond te onteigenen en het hotel uiteindelijk te slopen. Minister van Ecologische Transitie Sara Aagesen benadrukt dat de kuststrook van 100 meter van de zee een beschermd openbaar domein is en dus niet bebouwd mag worden. Ze riep haar collega’s in Andalusië op om mee te werken aan de verdere onteigening, zodat het volledige terrein gesaneerd kan worden. Medewerking van de Junta is nodig omdat het Algarrobico-hotel deels in een gebied staat dat onder regionaal gezag valt.
Voor de sloop van hotel Algarrobico 7 miljoen euro vrijgemaakt, op voorwaarde dat de Junta zorgt voor het afvalbeheer dat daar op volgt. Als er geen nieuwe juridische bezwaren komen, moet de sloop binnen vijf maanden van start gaan. Maandag zei Aagesen dat Spanje met El Algarrobico de wet op het herstel van de natuur zal gaan toepassen die vorig jaar in de EU is goedgekeurd.
Junta resoluut tegen sloop van hotel Algarrobico
In de loop van dinsdag bleek echter dat de door de regering aangekondigde sloop een nieuwe oorlog heeft ontketend tussen de centrale overheid en de Junta de Andalucía. De Junta verwerpt namelijk resoluut de door de staat voorgestelde oplossing van onteigening en sloop. Dat meldde woordvoerder Carolina España dinsdag in reactie op de door de regering goedgekeurde verklaring van openbaar nut voor het gebied waar het hotel zich bevindt.
Reacties en twijfels vanuit milieuorganisaties
Milieuorganisaties reageren met een combinatie van scepsis en hoop op de aangekondigde onteigening. Greenpeace noemt elke stap richting sloop een positieve ontwikkeling. Deze organisatie strijdt al twintig jaar voor de afbraak van het hotel. Ecologistas en Acción daarentegen zegt niet te begrijpen dat de regering geld moet uitgeven aan de sloop van iets waarvan de vernietiging al bij wet is bepaald.
Jurist José Ignacio Domínguez, die de zaak namens Greenpeace heeft gevolgd, blijft kritisch over de gekozen onteigeningsprocedure. Volgens hem zal het proces zich nog jarenlang kunnen voortslepen in de rechtbanken als de regering geen akkoord bereikt met Azata del Sol S.L., de huidige eigenaar van het hotel. Een alternatief zou zijn dat de Junta de Andalucía haar recht van terugkoop uitoefent, maar dat blijkt juridisch complex te zijn.
Domínguez benadrukt bovendien dat de vergunning van de gemeente Carboneras nog steeds formeel in werking is. Dat vormt een extra obstakel en kan juridische procedures verder vertragen. Dit maakt de sloop van het Algarrobico hotel afhankelijk van zowel de Spaanse regering als de Junta de Andalucía. Beide dragen immers een deel van de verantwoordelijkheid. De druk op beide overheden om een definitieve oplossing te vinden, neemt toe nu de publieke opinie overwegend vóór de sloop is. De komende maanden zijn daarom cruciaal om te bepalen of deze langverwachte afbraak van een van de meest controversiële bouwprojecten in Spanje eindelijk doorgang zal vinden.