Else Beekman
Met nog iets meer dan een maand te gaan tot de zomertijd weer van start gaat, komen de discussies over de relevantie van deze praktijk opnieuw op gang in Spanje. Op zondag 31 maart 2024 zullen de klokken in het land een uur vooruit worden gezet, van 02:00 naar 03:00.
Dit evenement betekent echter meer dan alleen een aanpassing van de tijd. Het blijft een breder debat voeden over de levensstijl en dagindeling van de inwoners van Spanje.
De controverse over de uurwisselingen in de Europese Unie begon in september 2018. De Europese Commissie uitte destijds haar zorgen over de negatieve gezondheidseffecten ervan. Organisaties zoals de Spaanse Slaapvereniging waarschuwden voor de schade die deze tijdswijzigingen kunnen veroorzaken. Ze wezen op mogelijke slaapproblemen en potentiële gezondheidsrisico’s zoals obesitas, diabetes, hartaanvallen, beroertes, depressie of angst.
Meerderheid wil zomertijd afschaffen
Uit een door de Europese Commissie uitgevoerde openbare raadpleging bleek dat de meerderheid van de mensen tegen de tijdswijziging is en pleit voor de afschaffing ervan. In Spanje was een overweldigende 64% van de respondenten het ermee eens om permanent een einde te maken aan de gewoonte van het wijzigen van de tijd in de winter en zomer.
Echter, de oplossing voor deze controverse is niet zo eenvoudig als het lijkt. Om een einde te maken aan de seizoensgebonden wijzigingen, zou het noodzakelijk zijn om een gemeenschappelijke tijd voor alle landen van de Europese Unie overeen te komen. Dat vormt een uitdaging vanwege de verschillen in daglichturen tussen de lidstaten. Ondanks de resultaten van de openbare raadpleging, besloot het Europees Parlement in 2018 om de tijden in alle landen van de Unie niet gelijk te stellen, met 384 stemmen tegen en 153 voor.
Data tot 2026
Het Staatsblad (BOE) heeft onlangs de exacte data van de tijdswijzigingen tot 2026 in Spanje gepubliceerd. Daarmee wordt de traditie van de uurwisseling voortgezet. Deze data omvatten het vooruitzetten van de klok in maart en het terugzetten ervan in oktober.
De keuze voor 31 maart 2024 als datum voor de uurwisseling heeft speculaties gewekt over het mogelijke einde van deze praktijk in Spanje. Al heeft de regering in dit verband niets bevestigd.
Spanje leeft in verkeerde tijd
De geografische ligging van Spanje komt meer overeen met de tijdzone van GMT, zoals Portugal en het Verenigd Koninkrijk. Toch leeft Spanje volgens de Central European Time (CET). In 1940 besloot het regime van Francisco Franco namelijk om de klokken gelijk te zetten met die van het bevriende nazi-Duitsland. Het was een teken van solidariteit met het nazi-regime. Franco had tijdens de Spaanse Burgeroorlog (1936-1939) de banden hiermee versterkt. Hitler-Duitsland had Franco’s nationalistische troepen ondersteund met militaire hulp via het Condorlegioen. Die hulp was cruciaal voor Franco’s overwinning.Spanje stapte dus over van de Greenwich Mean Time (GMT) naar de Central European Time (CET). Dat betekende dat de klokken een uur vooruit werden gezet.
Dagelijkse routines en natuurlijke lichtcycli
Deze verandering heeft tot op de dag van vandaag gevolgen voor het dagelijks leven in Spanje, waarbij de dagelijkse routines en werkschema’s niet volledig zijn aangepast aan de natuurlijke lichtcycli. Dit heeft onder meer geleid tot de unieke Spaanse cultuur met laat dineren en lange werkdagen. Die worden dus toegeschreven aan deze historische wijziging van de tijdzone.
Ondanks verschillende discussies en voorstellen om terug te keren naar de GMT-zone, blijft Spanje voorlopig in de CET-zone. De discussie over de tijdzone in Spanje is complex en omvat overwegingen met betrekking tot economie, gezondheid, levensstijl en energieverbruik.