Else Beekman
Wist je dat je elke dag ongemerkt plasticdeeltjes binnenkrijgt via je eten, drinken en zelfs de lucht die je inademt? Microplastics zitten overal, ook in je eigen keuken. De Spaanse arts Nicolás Olea luidt de noodklok en legt uit hoe je met simpele aanpassingen thuis je blootstelling flink kunt verminderen. Zijn belangrijkste advies: haal plastic zo snel mogelijk uit je keuken
Olea zegt in een interview met Telecinco: “Epidemiologische en klinische studies van de afgelopen decennia hebben de blootstelling aan hormoonverstorende stoffen in verband gebracht met veelvoorkomende ziekten die we in de 21e eeuw als prioriteit beschouwen, zoals obesitas, diabetes, onvruchtbaarheid, ontwikkelingsstoornissen, aandachtsstoornis met hyperactiviteit (ADHD) en bepaalde soorten hormoongevoelige kankers. Dit betekent dat elke preventieve maatregel die de blootstelling aan hormoonverstorende stoffen beperkt, welkom is.”
Wiskundigen Andalusië brengen reis van microplastics in kaart
Microplastics zijn overal
Microplastics, kleine plasticdeeltjes van minder dan vijf millimeter, worden steeds vaker teruggevonden in het menselijk lichaam. Ze zitten in ons drinkwater, onze voeding, in de lucht die we inademen en zelfs in moedermelk, de placenta, de hersenen en zelfs in ons zout. Volgens Olea is dat reden tot zorg. “De generatie Z (1997-2020) en Alfa (2013 tot nu) zijn de proefpersonen van het plastic,” zegt hij.
Onderzoek laat zien dat microplastics in verband staan met gezondheidsproblemen zoals hormonale verstoringen, verminderde vruchtbaarheid, stofwisselingsproblemen en zelfs hersenaandoeningen. Bij dieren zijn lever- en glucosestofwisselingsproblemen aangetoond; bij mensen is er een link gelegd met onder andere vroegtijdige menopauze en verminderde spermakwaliteit.
Disruptoren in het dagelijks leven
De boosdoeners zijn hormoonverstorende stoffen. Die zitten volgens Olea niet alleen in plastic, maar ook in make-up, schoonmaakmiddelen, kleding en voedselverpakkingen. “Deze stoffen kunnen het hormonale systeem verstoren op momenten dat dat cruciaal is, zoals tijdens de zwangerschap of puberteit,” legt hij uit.
Vooral vrouwen zijn kwetsbaar door hormonale schommelingen en sociale factoren zoals verzorgingstaken en cosmetisch gebruik. Ook ongeboren kinderen lopen risico: via de moeder worden microplastics al in de baarmoeder doorgegeven.
Praktisch advies: begin in de keuken
In zijn boek 80 aanbevelingen om giftige stoffen te vermijden benoemt Olea een aantal eenvoudige maar doeltreffende stappen. Op de vraag welke hij als belangrijkste ziet zegt hij: “Het is niet makkelijk om te kiezen, omdat veel maatregelen zinvol zijn en vrijwel meteen kunnen worden ingevoerd. Maar als we moeten prioriteren, vind ik het eenvoudig en heel nuttig om het plastic uit je keuken te halen. Haal keukengerei weg dat is gemaakt van inerte materialen om je blootstelling aan micro- en nanoplastics en hun chemische bestanddelen te verminderen . De belangrijkste? Plastic uit de keuken verwijderen.”
“Gebruik glazen ovenschalen, houten snijplanken, metalen spatels en lepels in plaats van plastic of siliconen,” zegt hij. Ook glazen bewaardozen zijn veiliger dan plastic tupperware, vooral bij verhitting in magnetron of vaatwasser. Herbruikbare waterflessen van glas of metaal zijn volgens Olea beter dan PET-flessen, die microdeeltjes en schadelijke stoffen kunnen afgeven.
Pas op met alledaagse producten
Een hele ranglijst aan alledaagse producten kunnen ook voor problemen zorgen. Hieronder de meestvoorkomende:
- Theezakjes van nylon of polyester geven miljoenen plasticdeeltjes af. Beter is een metalen theehouder.
- Koffiecapsules kunnen microplastics afgeven, zeker bij verhitting. Een klassieke koffiemaker is veiliger én milieuvriendelijker.
- Antiaanbakpannen bevatten vaak perfluorstoffen, die door de EU als giftig zijn bestempeld. Kies liever voor keramische of metalen pannen.
- Verpakkingen zoals vetafstotend papier, gebruikt in slagerijen en bakpapier, bevatten vaak dezelfde schadelijke stoffen.
- Tampons en maandverband bevatten vaak plastic. Olea raadt aan om bewust te kiezen voor merken die open zijn over hun ingrediënten.
Wetgeving blijft achter
Hoewel de wetenschap al decennia wijst op de risico’s van bepaalde stoffen zoals bisfenol-A (BPA), heeft het tot 2024 geduurd voordat de EU maatregelen nam. “Dertig jaar vertraging bij een bekend hormoonverstoorder is schandalig,” zegt Olea. Hij pleit voor strengere regelgeving, maar benadrukt ook het belang van bewustwording: “Tot de wetgever ingrijpt, kunnen wij als burgers zelf stappen zetten om blootstelling te beperken.”
Microplastics door heel Spanje aangetroffen in beken, rivieren en op stranden