Else Beekman
Als Israël zich niet terugtrekt of wordt uitgesloten, trekt Spanje zich terug uit het Eurovisie Songfestival in 2026. Dat zou voor het eerst een Eurovisie zonder Spanje betekenen. De beslissing volgt op grote politieke druk vanuit de Spaanse regering, die zich regelmatig zeer kritisch uit tegenover Israël en het aanhoudende geweld in Gaza.
Tijdens een vergadering van de Raad van Bestuur van RTVE – Spanje’s nationale staatsomroep – stemde een meerderheid vóór het voorwaardelijk terugtrekken. Minister Urtasun van Cultuur verklaarde dat alles op alles moet worden gezet om Israël van deelname uit te sluiten. Kort na de stemming kondigde RTVE-voorzitter José Pablo López aan dat het voorstel officieel werd ingebracht.
Benidorm Fest blijft bestaan
De beslissing raakt alleen het internationale festival. RTVE benadrukte dat het nationale Benidorm Fest, dat normaal gesproken dient als voorronde voor Eurovisie, doorgang vindt zoals gepland. In 2026 viert het festival zijn vijfde editie.
Grote financiële strop voor het songfestival
Spanje is het eerste Big Five-land dat openlijk dreigt zich terug te trekken, wat de druk op de organisatie aanzienlijk vergroot. De Big Five (Duitsland, Frankrijk, Italië, het VK en Spanje) zijn elk jaar zeker van een plek in de finale dankzij het feit dat ze de grootste financiële bijdragen aan het festival leveren. RTVE hoopt zo de UER ertoe te bewegen Israël uit te sluiten van deelname. Verschillende andere landen, zoals Nederland, Ierland en Slovenië, hebben zich eerder al kritisch uitgelaten, maar geen daarvan heeft het symbolische gewicht van Spanje binnen het festival.
Spanje leidt boycot Eurovisie Songfestival, andere landen volgen
Oppositie noemt besluit ‘hypocriet’
De Spaanse oppositiepartij PP noemt het besluit “hypocriet”. Spanje blijft namelijk wél deelnemen aan andere internationale evenementen waar Israël bij betrokken is. Denk aan het WK voetbal of het wereldkampioenschap atletiek. Deze ogenschijnlijk dubbele maatstaf werd uitgebreid besproken tijdens de RTVE-vergadering.
Toch benadrukte premier Pedro Sánchez onlangs dat “Israël, net als eerder Rusland, van geen enkele internationale competitie deel zou moeten uitmaken”, verwijzend naar de Russische uitsluiting na de inval in Oekraïne.
Wat doet de UER?
Vooralsnog heeft de UER alleen laten weten dat ze de verzoeken van Spanje en andere landen in overweging neemt. De organisatie heeft tot december om een definitief besluit te nemen over de toelating van Israël. In tegenstelling tot Rusland in 2022, dat toen snel werd uitgesloten, lijkt de UER terughoudender te zijn in het geval van Israël. Dit ondanks eerdere spanningen over kritische opmerkingen van Spaanse presentatoren tijdens de vorige editie van het festival.
Wat doet Israël?
De Israëlische publieke omroep Kan heeft intussen laten weten dat het land niet van plan is zich terug te trekken. Volgens de CEO, Golan Yochpaz, zou uitsluiting een politieke beslissing zijn en politiek past niet bij het culturele karakter van het festival. Kan stelt dat Israël gewoon moet kunnen deelnemen, net als ieder ander land. Er circuleren wel informele voorstellen over alternatieve vormen van deelname, zoals onder neutrale vlag, maar die zijn door Israël afgewezen.
Opvallend is dat de Israëlische regering zelf zich vooralsnog niet officieel heeft uitgesproken over het dreigement van RTVE of de toenemende druk vanuit andere landen.
Spanje’s houding richting Israël
Sinds het uitbreken van het geweld tussen Israël en Hamas op 7 oktober 2023, heeft Spanje zich steeds uitgesprokener opgesteld. In eerste instantie veroordeelde de regering de aanvallen van Hamas, maar erkende tegelijkertijd dat Israël het recht heeft zichzelf te verdedigen. Vanaf het begin benadrukte Spanje wel op opvallende wijze het groeiende humanitaire drama in Gaza. Naarmate de maanden verstreken en het aantal burgerdoden opliep, verschoof de toon verder.
In mei 2024 erkende Spanje officieel de Palestijnse staat. Premier Sánchez benadrukte dat dit géén anti-Israëlisch gebaar was, maar juist bedoeld als een stap richting vrede. In de maanden daarna volgden meer signalen: media zoals RTVE besteedden veel aandacht aan de situatie in Gaza en uitten zelfs kritiek op Europese beperkingen rond de berichtgeving. Met het besluit om deelname aan Eurovisie 2026 afhankelijk te maken van Israëls aanwezigheid, maakt Spanje zijn politieke positie ook via culturele kanalen zichtbaar.
Tijdens de aankondiging van een reeks sancties tegen Israël op 8 september noemde premier Sánchez de Israëlische militaire acties in Gaza geen zelfverdediging, maar “de uitroeiing van een weerloze bevolking”. De premier stelde dat deze acties elke humanitaire wet schenden. Hij benadrukte dat de internationale gemeenschap faalt in het voorkomen van de catastrofe.
Leidt Spanje’s besluit tot een kantelpunt?
De beslissing van RTVE kan mogelijk leiden tot een domino-effect. In Frankrijk wordt al gedebatteerd over deelname en ook andere landen kijken met argusogen naar de houding van de UER. Na Spanje’s aankondiging vorige week lieten ook Ierland, IJsland, Slovenië en Nederland weten zich te willen aansluiten. In Frankrijk wordt al gedebatteerd over deelname en ook andere landen kijken met argusogen naar de houding van de UER. Een breder protest vanuit de grote bijdragers aan het festival zou het Eurovisie 2026 in Oostenrijk zwaar kunnen treffen.
Bronnen: Cadena Ser, El País, ABC
Spanje voert de druk op: nieuwe maatregelen tegen Israël