Else Beekman
De Spaanse ruimtevaartorganisatie AEE heeft zondag een waarschuwing uitgegeven voor mogelijke storingen in onder meer elektriciteitsnetwerken en satellietsystemen. Aanleiding is een periode van intense zonneactiviteit die heeft geleid tot een zware zonnestor met een krachtige uitbarsting van geladen deeltjes die de aarde zondag heeft bereikt.
Volgens de AEE (Agencia Espacial Española) werd de impact veroorzaakt door een zogeheten “coronale massa-ejectie” (CME), gekoppeld aan een zonnevlam van de M8.2-klasse. Deze CME raakte de magnetosfeer van de aarde zondag tussen 08:00 en 11:00 uur (Spaanse tijd). Hierdoor steeg de geomagnetische index Kp tijdelijk naar 8, wat duidt op een zware geomagnetische storm. Dit soort stormen kunnen aanzienlijke effecten hebben op technologie op aarde.
Het Amerikaanse NOAA en de Europese ruimtevaartorganisatie ESA, waar Spanje ook deel van uitmaakt, hebben de gebeurtenis geclassificeerd als een G4-storm. Op de schaal van G1 tot G5 is dat de op één na hoogste categorie.
Zeldzame halo rond de zon verrast bewoners van Fuerteventura
Risico’s voor communicatie en navigatie
Zulke geomagnetische stormen kunnen, vooral op hogere breedtegraden, leiden tot fluctuaties of uitval in elektriciteitsnetwerken. Daarnaast kunnen radioverbindingen op hoge frequenties worden verstoord en kunnen GPS-systemen tijdelijk onnauwkeurig worden. Ook satellieten in lage baan om de aarde kunnen hinder ondervinden, bijvoorbeeld door verhoogde weerstand in de thermosfeer.
Hoewel de situatie inmiddels iets is afgezwakt naar een Kp-waarde van circa 7,3, voorspellen modellen dat de activiteit de komende 24 uur weer kan toenemen.
Waakzaamheid gevraagd, geen direct gevaar
Vooralsnog zijn er geen ernstige incidenten gemeld. Toch raadt de Spaanse ruimtevaartorganisatie aan om alert te blijven. “We adviseren operators van zowel ruimtevaartinfrastructuur als aardse netwerken om de internationale updates nauwgezet te volgen en waar nodig voorbereidingen te treffen,” aldus de AEE in een verklaring.
Het Europese Space Weather Service Network houdt de situatie nauwlettend in de gaten. Desondanks is er op dit moment geen reden tot paniek, maar bij een Kp-index van 9 kan de impact aanzienlijk ernstiger zijn.
Mogelijke impact van hoge zonneactiviteit op internet
Hoge zonneactiviteit kan ook invloed hebben op internet, vooral indirect. Deze kan satellietverbindingen tijdelijk verstoren, GPS-signalen, gebruikt voor netwerksynchronisatie, onnauwkeurig maken en verstoringen in het elektriciteitsnet kunnen leiden tot uitval van digitale infrastructuur. Glasvezelkabels zelf zijn niet gevoelig, maar de elektronische apparatuur eromheen wel.
Hoewel de meeste internetgebruikers geen directe hinder zullen ondervinden, kan een zware zonnestorm in uitzonderlijke gevallen wel degelijk gevolgen hebben voor netwerken, vooral in gebieden met satelliet- of stroomgevoelige verbindingen.