Elize van Loon
Op drie mei is het de Internationale Dag van de Persvrijheid. Een dag waarop wereldwijd aandacht wordt besteed aan het belang van persvrijheid. Spanje is van de 30e naar de 23 plaats gestegen in de World Press Freedom Index 2025 van Reporters Sans Frontières (RSF). Deze internationale organisatie zet zich in voor persvrijheid en de bescherming van journalisten wereldwijd.
RSF publiceert jaarlijks een ranglijst van persvrijheid per land en voert campagnes tegen censuur en geweld tegen journalisten. Spanje haalde het beste resultaat in de geschiedenis van deze ranglijst en staat nu in de top 15% van de wereld met de beste omstandigheden voor journalistiek. Dat komt onder andere door de verbetering van de politieke situatie voor journalisten.
Vorig jaar waren er minder verkiezingen en demonstraties dan in 2023, en dat zijn risicofactoren die de persvrijheid kunnen beïnvloeden. Ook de veiligheid van journalisten werd beter, met een stijging van 1,4%. Het aantal fysieke aanvallen nam af en ook werden minder journalisten aangeklaagd.
Spanje in top 20 beste landen voor journalistiek
Op sociaal-cultureel vlak steeg Spanje van de 30e naar de 20e plaats, waardoor het nu tot de top 20 beste landen behoort om journalistiek te bedrijven. De RSF benadrukt dat Spanje weinig druk kent op basis van geslacht, etniciteit, klasse of religie. Ook zijn er weinig onderwerpen taboe in voor journalisten. Zo kunnen journalisten vrij en onafhankelijk werken in een gunstig klimaat.
Arbeidsmarkt in de mediasector
Ondanks deze positieve ontwikkelingen blijven economische en juridische problemen de journalistiek in Spanje onder druk zetten. Allereerst is de arbeidsmarkt binnen de Spaanse mediasector onzeker. De markt wordt gedomineerd door een een aantal grote concerns. Verder loopt Spanje achter op het gebied van stabiliteit binnen de journalistieke sector. RSF wijst erop dat deze onzekerheid journalisten gevoeliger maakt voor externe druk en zelfcensuur. Dat kan negatieve gevolgen kan hebben voor de persvrijheid.
Discussie over de Spaanse wetgeving en persvrijheid
Op juridisch vlak blijft Spanje achter, vooral door de trage afschaffing van bepaalde bepalingen uit de Ley Mordaza. Deze Wet op de Openbare Veiligheid werd in 2015 ingevoerd door de conservatieve regering van de Partido Popular en heeft geleid tot zorgen over de vrijheid van meningsuiting en het recht om te protesteren. RSF en andere organisaties pleiten voor aanpassingen om de democratische rechten beter te beschermen.
De top drie en de hekkensluiters
In de algemene ranglijst vormen Noorwegen, Estland en Nederland de top drie. Aan de andere kant van het spectrum blijven China (178e), Noord-Korea (179e) en Eritrea (180e) de landen met de slechtste persvrijheid. Hoewel Spanje dus grote vooruitgang boekt, is er nog werk aan de winkel om volledige persvrijheid te garanderen. De oproep van RSF voor meer stabiliteit en bescherming van journalisten blijft dan ook essentieel.