Else Beekman
Wat een feestelijke afsluiting van Spanje’s grote trots op sportgebied had moeten worden, eindigde in diepe mineur. De laatste etappe van wielerronde La Vuelta in Madrid werd afgelast nadat tienduizenden pro-Palestijnse demonstranten zondagmiddag 14 september de route in Madrid bezetten. Wat restte was een politiek beladen confrontatie tussen sport, activisme en veiligheid, te midden waarvan de deelnemende renners ongezien hun aftocht bliezen.
Officiële schattingen melden dat meer dan 100.000 mensen in het centrum van Madrid bijeen kwamen in protest tegen het geweld in Gaza en de deelname van het Israëlische wielerteam Israel-Premier Tech. Al had het team de naam ‘Israel’ van de wielertenues verwijderd, de demonstranten vonden dit onvoldoende. Zij spraken van “sportswashing”. Daarmee doelen ze op het gebruik van sport om het imago van een staat op te poetsen. Ze eisten de uitsluiting van het team.
De betogers blokkeerden op meerdere plekken de route en zetten zich af tegen de politie. Ze gooiden met objecten, trokken barricades omver en op sommige plekken ontstonden rellen. Ondanks een grote politie-inzet van circa 1900 agenten, waaronder lokale en nationale eenheden, agenten te paard en in wapenuitrusting, wisten demonstranten toch het parcours te betreden. Met nog ongeveer 56 kilometer te rijden besloot de organisatie de koers definitief stil te leggen. Uit veiligheidsoverwegingen werd ook de geplande podiumceremonie geschrapt.
Spanningen al eerder zichtbaar
La Vuelta 2025 kende al eerder dit soort spanningen. Tijdens eerdere etappes vonden eveneens pro-Palestijnse demonstraties plaats. Dit leidde tot het inkorten van routes en verhoogde druk op de organisatie. Binnen het peloton groeide de onrust over de veiligheid en over de rol van het Israëlische team, dat uit voorzorg besloot om zijn naam van de shirts te verwijderen. Die ingreep bleek uiteindelijk onvoldoende om de gemoederen te bedaren.
Trieste, alternatieve prijsuitreiking
Toch weigerden de podiumwinnaars zich stilletjes terug te trekken. Jonas Vingegaard, João Almeida en Tom Pidcock besloten hun eigen feestje te organiseren in het parkeerterrein van het hotel waar hun teams verbleven. Ze bouwden daar een geïmproviseerd podium, waarbij ze op drie genummerde koelboxen klommen alsof het de officiële huldiging was. Met een zelf opgehangen doek als achtergrond en trofeeën in de hand vierden ze hun overwinning alsnog — zonder toeters of protocol, maar wel met veel karakter. De spontane actie leverde unieke beelden op die door fans en media werden omarmd als een puur, menselijk moment te midden van alle chaos.
Gewonden en arrestaties
De situatie escaleerde op verschillende punten. Minstens 22 agenten en meerdere demonstranten raakten gewond door de confrontaties. De politie verrichtte enkele arrestaties, al bleef het totale aantal relatief beperkt gezien de schaal van het protest. De Deense renner Jonas Vingegaard werd uiteindelijk uitgeroepen tot eindwinnaar van La Vuelta 2025, maar zonder het gebruikelijke slotakkoord op het podium in hartje Madrid.
Politieke reacties verdeeld
De politieke reacties op het incident liepen sterk uiteen. Premier Pedro Sánchez uitte begrip voor het maatschappelijk protest tegen het geweld in Gaza, wat hem op scherpe kritiek kwam te staan vanuit Israël. De Israëlische minister van Buitenlandse Zaken noemde zijn houding “beschamend” en beschuldigde Sánchez van het aanmoedigen van de demonstraties. Sommige Israëlische stemmen verwezen naar het jaar 1492, toen de Joden uit Spanje werden verdreven onder de katholieke vorsten. In de Israëlische media werd Spanje beschuldigd van antisemitisme en politieke willekeur.
David Hatchwell, medeoprichter van de pro-Israëlische lobbygroep ACOM in Spanje, sprak in een interview met The Jerusalem Post van een “corrupt regime” in Madrid. Hij beschuldigde premier Sánchez ervan de Vuelta op “beschamende wijze te hebben gepolitiseerd” en noemde het afblazen van de slotetappe een politiek gemotiveerde daad.
Spanje’s grootste oppositieleider Feíjóo beschuldigt premier Sánchez direct voor de verstoorde finale van La Vuelta. Pedro Sánchez zou die zelf hebben ‘geprovoceerd’ om de aandacht af te leiden van de corruptieschandalen waarbij hij of zijn familieleden zijn betrokken.
Van ‘straatterreur’ tot ‘moreel verzet tegen genocide’
Aan de andere kant veroordeelden zowel Spaanse als Nederlandse conservatieve politici het geweld en spraken zij van “straatterreur” die sportieve evenementen gijzelt. Lokale en centrale autoriteiten benadrukten het belang van veiligheid en orde, maar erkenden ook het recht op demonstratie. Ione Belarra, leider van Podemos, prees de acties als een moreel verzet tegen genocide.
Politievakbond eist aftreden Sánchez en Marlaska
De nasleep van het incident leidde ook tot onrust binnen de politiediensten zelf. De vakbond van de Nationale Politie JUPOL beschuldigd de minister van Binnenlandse Zaken Fernando Grande-Marlaska ervan orders te hebben gegeven om niet krachtig in te grijpen tegen de demonstranten. Dat zou volgens interne bronnen binnen hebben geleid tot een onveilige situatie voor de agenten zelf. De bond eist zelfs et aftreden van zowel Marlaska als premier Pedro Sánchez, die volgens hen politieke motieven boven de veiligheid van politie en burgers stelde. Ook willen ze dat de afgevaardigde in Madrid, Francisco Martín, opstapt.
De vakbond lichtte hun kritiek toe met een concreet voorbeeld:
Er zijn zeer veelzeggende beelden waarop je duidelijk ziet hoe, op het moment dat demonstranten alle hekken op de Paseo de la Castellana omverwerpen en er sprake is van een verstoring van de openbare orde, alle agenten zich in een rij terugtrekken zonder in te grijpen en met de rug naar de manifestanten toe. Dat optreden, precies op het hoogtepunt van de onrust, vinden wij een slechte operationele keuze, want we keren nooit de rug toe naar een conflict als er een probleem is met de openbare veiligheid. Het is duidelijk te zien hoe de agenten het gebied verlaten en de demonstranten vrij spel geven
Daarnaast noemde de politievakbond het aantal ingezette agenten “duidelijk onvoldoende”. Volgens JUPOL was al van tevoren bekend hoe groot en intens de protesten in Madrid zouden worden, zeker omdat de spanningen tijdens eerdere etappes van La Vuelta al zichtbaar opliepen. De regering had dit moeten voorzien, vooral omdat volgens hen de protesten nog zijn aangewakkerd door publieke uitspraken van premier Sánchez en andere leden van het kabinet.
Pro-Palestijnse protesten: recordinzet voor veiligheid La Vuelta in Madrid
Ayuso: ‘Reputatieschade voor Madrid is ernstig’
De Madrileense regiopresident Isabel Díaz Ayuso haalde eveneens fel uit na het incident. In een radio-interview sprak ze haar woede uit over de internationale reputatieschade die Madrid volgens haar heeft opgelopen door de chaotische afgelasting van de slotetappe. Ze wees direct naar premier Sánchez, die volgens haar “in staat is het democratisch en liberaal systeem van de Transitie kapot te maken”.
Ayuso stelde dat het politieapparaat in Madrid onvoldoende was voorbereid en beschuldigde de regering ervan niet alle toegezegde agenten te hebben ingezet. Volgens haar is de chaos mede te wijten aan politieke keuzes vanuit het centrale gezag.
De regiopresident kondigde aan dat de regio Madrid samen met het stadsbestuur juridische stappen onderzoekt wegens de geleden reputatieschade. Concrete maatregelen zullen volgens haar de komende dagen worden aangekondigd.
Internationale reacties
De dramatisch verlopen dag voor La Vuelta en zijn renners is ook uitgebreid verslagen in de internationale pers. Over het algemeen wordt daarin benadrukt hoe de ernst van wat er is gebeurt een negatieve stempel gaat drukken op het imago van de stad die de komende maanden enkele grote sportieve evenementen op stapel heeft staan, zoals Champions League-wedstrijden of de presentatie van het nieuwe Formule 1 circuit.
De Britse krant The Guardian legde in zijn verslag nadruk op het politieke aspect van de rellen. De confrontaties vonden enkele uren plaats nadat premier Pedro Sánchez zijn bewondering uitsprak voor de pro-Palestijnse demonstranten, aldus het dagblad.
De Belgische openbare omroep RTBF noemde de situatie ronduit een “internationale schande”. De sportredactie van Sporza vatte het samen als: “het pure chaos in de straten van Madrid, waar hekken in puin veranderden”. Volgens hen eindigde de Vuelta in mineur.
In Frankrijk werd op vergelijkbare toon verslag gedaan. L’Équipe sprak over rubberkogels, omvergetrokken dranghekken en een Madrileens stadscentrum dat letterlijk instortte onder het gewicht van de chaos. Le Monde beschreef de protesten als zelden vertoonde taferelen in de hoofdstad, met duizenden demonstranten die vlak bij de finish de Gran Vía overspoelden, terwijl de politie traangas inzette om de menigte uiteen te drijven.
Toekomst van wielerevenementen onder druk
De dramatisch verlopen finale werpt nu ook een schaduw op de toekomst van grote wielerevenementen in Spanje. De geplande Tourstart in Barcelona in 2026 wordt al onderwerp van discussie. Organisatoren vragen zich af of grootschalige sportevenementen nog wel veilig georganiseerd kunnen worden in een politiek zo geladen klimaat.
Sport overschaduwd door geopolitiek
Wat een sportieve viering moest worden in het centrum van Madrid, werd overschaduwd door een krachtig politiek statement. De laatste dag van La Vuelta 2025 gaat vermoedelijk de geschiedenis in als een van de meest beladen finales ooit. Sport en geopolitiek grepen er onvermijdelijk in elkaar.
Voor organisatoren, renners, toeschouwers én sportliefhebbers blijft de nasmaak bitter. De sport werd ingehaald door de realiteit van internationale spanningen en verdeeldheid.
Bronnen: El Mundo, El País, La Vanguardia, El Diario, 20Minutos