Else Beekman
Europa en Afrika zullen op termijn weer met elkaar verbonden kunnen zijn als gevolg van het verdwijnen van de Straat van Gibraltar. Onderzoekers komen tot deze nieuwe wetenschappelijke inzichten op basis van een geavanceerd 3D-model waarmee ze geologische veranderingen in het gebied rond de Straat van Gibrtaltar kunnen analyseren.
Een internationaal team van Portugese en Duitse geologen ontwikkelde het 3D-model en publiceerden hun studie via het presitigieuze Geological Society of America. De onderzoekers tonen aan dat er zich een actieve zone van subductie ontwikkelt in het westelijke Middellandse Zeegebied. Dat betekent dat de tektonische plaat van het Middellandse Zeegebied aan het wegduiken is onder de Atlantische plaat. Dit proces speelt zich af onder de huidige Straat van Gibraltar, de smalle zeestraat die Spanje van Marokko scheidt.
Drama’s in Straat van Gibraltar
Toekomstige hereniging continenten
Normaal gesproken zijn nieuwe subductiezones zeldzaam, omdat tektonische platen zeer stevig en moeilijk te vervormen zijn. Toch laat het model zien dat subductie zich hier wél ontwikkelt en mogelijk ook uitbreidt richting de Atlantische Oceaan. Volgens de wetenschappers wijst dit erop dat de oceaan op den duur kan stoppen met groeien en zelfs weer kan beginnen te sluiten.
Volgens de aan dit onderzoek verbonden professor João Duarte van de Universiteit van Lissabon kan dit uiteindelijk leiden tot het verdwijnen van de Straat van Gibraltar. Alleen duurt dat nog wel een tijdje. De onderzoekers spreken over een termijn van zo’n 20 miljoen jaar waarop Europa en Afrika opnieuw weer met elkaar verbonden kunnen raken.
Spanje en Marokko ooit verbonden?
In een heel ver verleden waren Spanje en Marokko al eens met elkaar verbonden. Doordat de verbinding met de Atlantische Oceaan, via wat nu de Straat van Gibraltar is, tijdelijk werd afgesloten, droogde zo’n 5,9 miljoen jaar geleden de Middellandse Zee grotendeels. Dat gebeurde in de zogenoemde Messinische crisis. In die periode was er geen water tussen Europa en Afrika en kon je in theorie van Spanje naar Marokko lopen. Pas zo’n 600.000 jaar later, ongeveer 5,3 miljoen jaar geleden, brak de oceaan weer door. De Middellandse Zee vulde zich toen razendsnel waardoor de huidige zeestraat ontstond.
Gevolgen voor de wereldkaart
Hoewel geen mens zich een voorstelling kan maken van het lange tijdsbestek waarop deze veranderingen zich voltrekken, zijn dit soort inzichten fundamenteel voor het begrijpen van de lange termijn evolutie van onze planeet. “De invasie door subductie is waarschijnlijk een veelvoorkomend mechanisme bij het ontstaan van nieuwe subductiezones in oceanen van het Atlantische type”, aldus de onderzoekers.
Zij wijzen ook op de mogelijke vorming van een nieuwe tektonische ring met verhoogde seismische activiteit, vergelijkbaar met de bekende Ring van Vuur in de Stille Oceaan. Die regio staat bekend om haar aardbevingen en vulkanische activiteit.
Tunnel onder Straat van Gibraltar moet af vóór WK 2030