Else Beekman
Carlos Mazón ligt zwaar onder vuur na zijn getuigenis over de dodelijke overstromingen van oktober 2024 in de regio Valencia. Tijdens zijn verhoor in het Congres op maandag 17 november stelde hij geen operationele verantwoordelijkheid te dragen. Uit het rechterlijk onderzoek blijkt dat veel van zijn uitspraken niet kloppen en dat roept zowel politiek als maatschappelijk scherpe vragen op.
Uit het omvangrijke rechterlijke onderzoek over de fatale DANA van oktober 2024 waarbij 229 mensen omkwamen, blijkt dat meerdere van zijn beweringen in het Congres, gedaan op 17 november, niet stroken met de feiten. Mazón blijft zijn afwezigheid tijdens de cruciale uren van de ramp ontkennen en wijst voor verantwoordelijkheid vooral naar technische en institutionele tekortkomingen in plaats van zijn eigen handelen of niet-handelen. Ook de zogeheten ‘informatie-black-out’ waarop hij zich herhaaldelijk op beriep, wordt in tientallen gerechtelijke stukken verworpen. Volgens het onderzoek kreeg de regionale overheid Generalitat tijdig waarschuwingen van zowel het weerinstituut Aemet als de Confederación Hidrográfica del Júcar (CHJ).
Geen sprake van informatiegebrek en tegenstrijdige beweringen
Mazón verklaarde dat men “deed wat mogelijk was met de beschikbare informatie”. Toch blijkt uit het dossier dat al op de ochtend van 29 oktober een rood weeralarm was afgegeven en dat overheidsdiensten de risico’s via verschillende kanalen hadden gecommuniceerd. Ook het noodnummer 112 ontving duizenden oproepen in de loop van die dag van mensen in nood, vastzittende voertuigen en wateroverlast, een duidelijk signaal van de ernst van de situatie ruim vóór de officiële alarmering.
In tegenstelling tot Mazóns bewering dat de eerste overlijdens pas laat op de avond of in de vroege ochtend van 30 oktober bekend werden, blijkt uit het rechterlijk dossier dat het eerste slachtoffer, een vrachtwagenchauffeur, al op 29 oktober in de loop van de middag als vermist werd gemeld.
Opmerkelijk in dit verband is ook Mazóns opmerking dat hij pas in de vroege ochtend van 30 oktober op de hoogte was van sterfgevallen. In werkelijkheid erkende hij om 0.35 uur al publiekelijk dat er dodelijke slachtoffers waren. “We kunnen bevestigen dat er lichamen zijn gevonden,” verklaarde hij toen. Die uitspraak staat haaks op zijn latere verdediging, en voedt de twijfel over wat hij precies wist, en wanneer.
Mazón verklaarde eveneens dat er geen protocol bestond voor het gebruik van het mobiele waarschuwingssysteem ES-Alert. Maar volgens documenten die de Generalitat eerder zelf verspreidde, was het systeem sinds augustus 2024 operationeel. Gemeenten waren hierover ook geïnformeerd.
Waar was Mazón tijdens de eerste uren van de ramp?
Onduidelijk blijft wat Mazón zelf precies deed tijdens de uren van de ramp. Lange tijd was niet bekend waar hij die middag en vroege avond was. Pas maanden later publiceerde de Generalitat een beveiligingsbeeld waarop te zien is dat hij pas om 20.28 uur het crisiscentrum Cecopi betrad, uren nadat tientallen mensen al waren overleden. Volgens getuigen zou hij die middag met de journalist Maribel Vilaplana in restaurant Ventorro hebben doorgebracht. Beiden wijzigden meermaals verklaringen hierover. Ook journalisten benadrukken bijvoorbeeld dat Mazóns versie over een “privé lunch” later werd bijgesteld naar een “werkoverleg”, én dat relevante details, zoals zijn afspraak om de journaliste naar een parkeerplaats te begeleiden, pas veel later openbaar werden gemaakt.
Mazón verklaarde zijn late aankomst bij het crisiscentrum vanawege verkeersdrukte en slecht weer. Hij stelde ondanks zijn fysieke afwezigheid telefonisch contact te hebben gehad met verschillende functionarissen. Op vragen over de niet-beantwoorde telefoontjes van de regionale minister Pradas van Binnenlandse Zaken antwoordde hij dat zijn telefoon in zijn rugzak zat en dat hij niet bewust onbereikbaar was. “Een telefoontje niet beantwoorden betekent niet dat je onbereikbaar bent,” aldus Mazón. Hij benadrukte dat hij altijd bereid was geweest om terug te bellen en dat hij niemand bewust had genegeerd.
Mazóns uitleg over verantwoordelijkheid
Tijdens zijn drie uur durende verklaring in het Congres benadrukte Mazón dat hij niet verantwoordelijk was voor de operationele leiding tijdens de ramp en stelde dat hij handelde binnen zijn bevoegdheden. Volgens hem was het als politiek leider niet zijn rol om directe, operationele instructies te geven aan de crisisteams. Hij stelde bovendien onvoldoende informatie te hebben gehad over de ernst van de situatie en dat niemand wist dat mensen aan het verdrinken waren. Over die ernst zou hij pas laat op de avond van 29 oktober zijn geïnformeerd.
Politieke en publieke reacties
De reacties op Mazóns verklaringen in het Congres waren fel en verdeeld. Vanuit de oppositiepartijen, waaronder Podemos en ERC, klonk harde kritiek. Zij beschuldigden Mazón van onverantwoordelijkheid, het verdraaien van de waarheid en het gebrek aan leiderschap tijdens de crisis. Gabriel Rufián (ERC) noemde hem zelfs “onbekwaam, leugenachtig, ongeschikt, verachtelijk, medeplichtig aan doodslag en psychopathisch” en riep op tot een strafrechtelijke vervolging.
Buiten het Congres protesteerden familieleden van slachtoffers. Zij verwijten Mazón dat hij hun pijn negeert en verantwoordelijkheid uit de weg gaat. Tegelijkertijd kreeg hij binnen het parlement applaus van leden van zijn eigen partij, de Partido Popular. Die steunen hem en zien hem als slachtoffer van een politieke hetze.
Verantwoordelijkheid en excuses
Tijdens zijn toespraak op maandag benadrukte Mazón dat hij wél politieke verantwoordelijkheid heeft genomen door op te stappen als president van de Comunitat Valenciana. Naar eigen zeggen is hij de enige bestuurder in het land die zo’n stap heeft gezet; niemand uit de Spaanse regering had dat gedaan. Hij beschuldigde de regering van premier Pedro Sánchez ervan hem te gebruiken als politiek zondebok en verantwoordelijkheid af te schuiven. De informatievoorziening vanuit nationale instellingen was volgens Mazón ontoereikend. Zijn regionale regering had, zo zei hij, gehandeld naar vermogen op basis van beschikbare gegevens.
Mazón sprak zijn spijt uit over de gebeurtenissen, maar weigerde directe verantwoordelijkheid te nemen voor de gevolgen van de ramp. “Ik heb fouten gemaakt, dat geef ik toe, maar geen van die fouten was uit politieke berekening of slechte wil,” zei hij. Hij verklaarde dat hij altijd open had gestaan voor de slachtoffers en hun families.
Al heeft Mazón gisteren in het parlement getuigd, hij is nog niet officieel verdachte in het strafproces, dat zich nog in voorbereidende fase bevindt. Afhankelijk van het verdere bewijs en politieke ontwikkelingen kan hij in de komende maanden wel formeel strafrechtelijk worden vervolgd. Wel is hij nog afgeschermd door zijn functie als parlementslid, wat een speciale procedure vereist voor eventuele strafvervolging.
Bronnen: El País, Euronews, El Diario, Cadena SER
DANA-slachtoffers en nabestaanden eisen verkiezingen en berechting Mazón