Else Beekman
Wat begon met een filmavond in een dorpscafé, groeide uit tot een gebeurtenis die het bergdorp Plan voorgoed veranderde. In 1985 arriveerde de eerste vrouwenkaravaan: 80 vrouwen op zoek naar liefde, avontuur en misschien wel een nieuw leven. Veertig jaar later zijn de gevolgen nog voelbaar.
In de winter van 1985 zaten enkele vrijgezellen in het barretje van Plan, een dorpje in de Pyreneeën van Aragón in de provincie Huesca, televisie te kijken. Ze zagen de film ‘Westward the women’ van regisseur William A. Wellman uit 1951, waarin vrouwen uit Chicago per huifkar naar het Wilde Westen trekken om daar een partner te vinden. De film bracht hen op een idee: waarom niet hetzelfde doen in hun eigen dorp?
De advertentie in Heraldo de Aragón
Destijds telde Plan zo’n 200 inwoners, van wie het merendeel man was. Veel jonge vrouwen trokken weg om werk te zoeken in de stad, terwijl de mannen achterbleven in het dal van Chistau. Een oproep in de krant Heraldo de Aragón volgde: men zocht “ongehuwde vrouwen van 20 tot 40 jaar met huwelijksintentie”, met een telefoonnummer van de bar erbij.
Een warme ontvangst in de bergen
De respons was overweldigend. Op 7 maart 1985 arriveerde de eerste vrouwenkaravaan met zo’n 80 vrouwen uit heel Spanje, onder wie vrouwen uit Valencia en Galicië. Het dorp organiseerde een meerdaags feest om hen te verwelkomen. De gebeurtenis trok landelijke aandacht, ook van de media.
De vrouwenkaravaan werd destijds gefinancierd met een budget van bijna drie miljoen peseta, afkomstig van de Provinciale Staten, toegangskaartjes, de lokale horeca en de verkoop van souvenirs.
Nederlands gezin bouwt verlaten dorp in Spanje om tot eco-gemeenschap
Huidige burgemeester is resultaat van eerste vrouwenkaravaan
De huidige burgemeester van Plan, José Serveto, is zelf het kind van één van de stellen die toen samenkwamen. Zijn moeder, Maxi Matías, kende het dorp al omdat ze er eerder had gewoond. Na het lezen van de oproep besloot ze mee te doen. “We kwamen vrolijk aan, het was gezellig en luchtig. Sommigen waren wat gespannen, maar we wilden gewoon plezier maken en wie weet iemand ontmoeten,” herinnert ze zich.
Maxi ontmoette José Serveto (de vader van de huidige burgemeester) tijdens de festiviteiten. Na maanden van brieven en telefoongesprekken trouwden ze in september van datzelfde jaar. “We hebben twee kinderen, één daarvan is nu burgemeester, en een kleinkind. Het leven is goed geweest,” zegt Maxi met trots.
Liefde, huwelijken en nieuwe gezinnen
Het eerste huwelijk na de vrouwenkaravaan vond plaats op 4 mei 1985, tussen Mariano Loste en María Ángeles Pedreira. Hun verbintenis werd al snel een symbolisch voorbeeld van de inzet om de leegloop van het platteland te keren.
Volgens schattingen ontstonden er uit de vijf vrouwenkaravanen in totaal zo’n 40 stellen, waarvan 17 in het dal bleven wonen. Daarmee kreeg Plan nieuw leven ingeblazen: het aantal geboortes steeg en het sociale weefsel werd versterkt.
De situatie in 2025
Vandaag telt Plan circa 270 inwoners. Hoewel dat meer is dan veertig jaar geleden, blijven krimp en vergrijzing een punt van zorg. Volgens burgemeester Serveto zijn woningtekort – doordat veel huizen tweede woningen zijn of verouderd en niet geschikt voor permanente bewoning – en strenge regelgeving rond bouw en renovatie, samen met een tekort aan werkgelegenheid, belangrijke struikelblokken. “Er moeten meer kansen komen voor jongeren. Anders vertrekken ze,” stelt hij.
Maxi wijst op een ander probleem: de lage geboortecijfers. “Er zijn jonge mensen, maar ze krijgen geen kinderen. Dat is een wereldwijd probleem, maar wij voelen het hier extra sterk.”
Ook vrouwenkaravanen in andere dorpen
Het bijzondere van Plan was het begin van een trend: in de twintig jaar erna volgden op tal van plekken in Spanje soortgelijke initiatieven. Dorpen als Hontalbilla en Valtiendas (Segovia), El Pedernoso (Cuenca), Retuerta de Bullaque (Ciudad Real) en zelfs kleine gemeenschappen in Extremadura – zoals Vegas de Coria – organiseerden hun eigen vrouwenkaravanen om nieuw leven te brengen in hun dorpen.
Via feestelijke ontmoetingen boden ze niet alleen kansen op vriendschap en liefde, maar ook op herbevolking en sociale verbinding. Daarmee groeide het idee uit tot meer dan een lokaal experiment: het werd een krachtig symbool in het landelijke debat over plattelandsleegloop.
Geen vrouwenkaravaan, maar liefdeskaravaan
Hoewel de leegloop van het platteland in Spanje nog steeds een actueel onderwerp is en ook een probleem vormt, zal een vrouwenkaravaan anno 2025 waarschijnlijk geen succes meer hebben. Wellicht is een ‘liefdeskaravaan’ een goed idee. Dat zowel mannen als vrouwen uit andere gebieden met overspannen woningmarkten naar dorpen trekken waar ontvolking dreigt. Misschien een leuk nieuw tv-concept: ‘Verlaten dorp vol liefde’.. Feit is wel dat door de vindingrijkheid van enkele jonge mannen en de moed van tientallen vrouwen een dal in de Pyreneeën nieuw leven werd ingeblazen.
Verlaten Spaans dorp leeft weer dankzij decennialange inzet van Nederlanders