Else Beekman
In Spanje maken oplichters momenteel misbruik van WhatsApp door zich voor te doen als bekenden via een video call. Deze nieuwe manier van fraude verspreidt zich razendsnel en kost slachtoffers niet alleen hun account, maar soms ook geld. De Spaanse cybersecurityorganisatie INCIBE luidt de noodklok.
Het begint vaak heel onschuldig. Je krijgt een videogesprek van iemand die je kent of in ieder geval in je contactenlijst staat. Maar zodra je opneemt, blijft het scherm zwart. De ander zegt dat zijn camera hapert en stelt voor om even je scherm te delen om het probleem samen op te lossen.
Op dat moment wordt het gevaarlijk. Terwijl je je scherm deelt, verschijnt bovenin een sms met een verificatiecode van WhatsApp. Die ene melding geeft de oplichter direct de sleutel tot je account. Binnen een paar minuten ben je buitengesloten.
Vervolgens sturen de criminelen berichten uit jouw naam naar familie en vrienden. Ze vragen dringend om geld over te maken via Bizum of proberen extra codes los te krijgen. Zo verspreidt de zwendel zich verder.
Wat moet je doen als je bent gehackt?
Wie merkt dat zijn account is overgenomen, kan beter niet wachten. Volgens INCIBE helpt het om meteen al je contacten te waarschuwen dat je WhatsApp niet meer onder controle hebt. Probeer daarna de app opnieuw te installeren. Soms krijg je direct een nieuwe verificatiecode toegestuurd. In andere gevallen geldt een wachttijd van maximaal elf uur.
Lukt het niet om je profiel terug te krijgen, neem dan contact op met WhatsApp via e-mail of via de helpfunctie in de app. Verzamel zoveel mogelijk bewijs: screenshots, berichten en gegevens van het gesprek. Met die informatie kun je aangifte doen bij de Nationale Politie of de Guardia Civil. Officieel valt dit onder identiteitsdiefstal.
Kom je na een maand nog geen stap verder, dan kun je ook een klacht indienen bij de Spaanse privacyautoriteit AEPD.
Zo bescherm je jezelf
Volgens experts is tweestapsverificatie de beste manier om je WhatsApp-account extra te beveiligen en WhatsApp video call fraude te voorkomen. Je stelt dan een pincode in die altijd nodig is als iemand opnieuw probeert in te loggen.
Daarnaast is het slim om nooit zomaar je scherm te delen, zelfs niet met iemand die je denkt te kennen. Wees extra voorzichtig als je wordt gevraagd om codes door te sturen. INCIBE zegt hierover: “Een verificatiecode is strikt persoonlijk. Geef die nooit aan iemand anders.”
Heb je geld gestuurd?
Als je per ongeluk geld hebt overgemaakt naar een oplichter, neem dan zo snel mogelijk contact op met je bank. In sommige gevallen kan een betaling nog worden teruggedraaid. Lukt dat niet, dan kun je een klacht indienen bij de Bank van Spanje.
Voor hulp en advies kun je ook terecht bij de hulplijn van INCIBE op nummer 017. Die is elke dag bereikbaar van acht uur ’s ochtends tot elf uur ’s avonds.
Vertrouwen als zwakke plek
WhatsApp blijft de meest gebruikte berichtendienst in Spanje. Juist daarom spelen criminelen slim in op vertrouwen tussen contacten. Een zwart scherm, een paar zinnen en een kort moment van onoplettendheid: meer hebben ze niet nodig om je digitaal leven over te nemen. Lees hier meer informatie van WhatsApp zelf hoe fraude te herkennen en voorkomen.
De belangrijkste les is simpel: wees alert en deel nooit codes of persoonlijke gegevens via WhatsApp, hoe geloofwaardig het verhaal ook klinkt. Vertrouw op je gevoel. Als iets niet klopt, verbreek dan meteen de verbinding en vraag hulp.