Elize van Loon
In Spanje dragen nog altijd zes dorpen een naam die verwijst naar dictator Francisco Franco of zijn bondgenoten. Dat is in strijd met de Wet op de Democratische Herinnering. Die wet geldt sinds 2022. Toch verandert er weinig. De dorpen wachten op een nationale lijst met verboden symbolen. Die lijst is nog niet goedgekeurd.
De zes dorpen liggen in Extremadura, Castilië-La Mancha en Castilië-León. In deze regio’s is weinig politieke wil om de namen te veranderen. Lokale bestuurders vinden de kwestie niet dringend. Ze wachten liever af. Alleen in Alberche del Caudillo begon men met een naamswijziging, maar die procedure ligt stil.
Dorp in Málaga kiest wel voor verandering
In Málaga dacht men er anders over. Villafranco del Guadalhorce besloot wel om zijn naam te veranderen. Het dorp heet sinds 1 augustus officieel Villa del Guadalhorce. De gemeenteraad stemde met meerderheid voor. PSOE, Izquierda Unida en 100% Alhaurín steunden het voorstel. PP en Vox stemden tegen. De wijziging past in een bredere beweging om Franco-symboliek uit het straatbeeld te halen.
Andere dorpen blijven achter
Zes andere Spaanse dorpen houden vast aan hun naam. Het gaat om Llanos del Caudillo (Ciudad Real), Alberche del Caudillo (Toledo), Villafranco del Guadiana (Badajoz), Alcocero de Mola (Burgos), Quintanilla de Onésimo (Valladolid) en San Leonardo de Yagüe (Soria). De namen verwijzen naar dictator Francisco Franco zelf of naar belangrijke figuren uit zijn regime. Denk aan generaal Mola, generaal Yagüe en Onésimo Redondo, oprichter van de JONS.
Wet wordt nog niet toegepast
Het doel van de Wet op de Democratische Herinnering in Spanje is om het verleden rond de dictatuur van Francisco Franco en de Spaanse Burgeroorlog op een rechtvaardige en menselijke manier te verwerken. De wet wil erkenning geven aan de slachtoffers van het regime en voorkomen dat de dictatuur wordt verheerlijkt,
Advocaat Eduardo Ranz volgt deze kwestie al jaren. Hij zegt dat geen enkel dorp tot nu toe is gestraft, ook al staan er duidelijke regels in de wet. De boetes kunnen oplopen tot tienduizend euro. Maar zolang de overheid die niet toepast, verandert er niets. Gemeenten zijn verplicht om Franco-verwijzingen te verwijderen. Toch gebeurt dat pas als de nationale catalogus is goedgekeurd.
Catalogus laat op zich wachten
Die catalogus is nog niet af. Het Staatssecretariaat voor Democratisch Herinneringsbeleid werkt eraan. Eerst moet de Spaanse Raad van State de lijst goedkeuren. Daarna volgt de Ministerraad. Pas dan zijn gemeenten verplicht om Franco-symbolen te schrappen.
Kleine stappen vooruit
Sommige gemeenten zetten al kleine stappen. In Palencia verloor Franco zijn titels van adoptiezoon en erevoorzitter. Alhaurín el Grande keurde de naamswijziging van Villafranco goed. In 2020 schrapte Guadiana del Caudillo al de verwijzing naar de dictator.
Regering wil Franco-documenten openbaar maken
De Spaanse regering werkt ook aan het openbaar maken van geheime documenten uit de Franco-tijd. Dat is onderdeel van een bredere poging om het verleden te verwerken en recht te doen aan de slachtoffers van het regime.
Bronnen: ELPAÍS, La Opinión de Málaga