Else Beekman
In Spanje leven drie miljoen mensen die ouder dan 80 jaar. Dat is een forse toename ten opzichte van de 304.000 80-plussers in 1975, het jaar waarin Franco overleed en een vertienvoudiging in minder dan vijftig jaar tijd. Dit teken van een hoge levensverwachting in het land, zet alleen wel het Spaanse zorgsysteem onder hoge druk. Dat kampt namelijk al met personeelstekorten, lange wachttijden en infrastructuurtekorten.
Het aandeel 80-plussers in de bevolking is volgens het Spaanse statistiekbureau INE gestegen van minder dan 1% naar ruim 6%. Met dat percentage behoort Spanje tot de landen met de langst levende mensen. De keerzijde van die prestatie is wel dat het zorgsysteem in uit zijn voegen dreigt te barsten. De groeiende groep ouderen heeft immers vaker intensieve zorg nodig.
Ouderen met complexe zorgvragen
Wie ouder is dan 80, heeft vaak te maken met meerdere gezondheidsproblemen tegelijk. Denk aan hartkwalen, kanker, artrose, alzheimer of parkinson. Daarbovenop komt nog het zogeheten frailty-syndroom. Dat is een combinatie van spierverlies, verminderde mobiliteit en een verhoogd risico op vallen of infecties. Het gevolg? Veel ouderen verliezen hun zelfstandigheid en worden afhankelijk van hulp.
Consuelo Barrós is fysioloog aan de Universiteit van Valencia en benadrukt in de krant El Español dat het niet altijd de ziekte zelf is die bepaalt of iemand zelfstandig blijft. Hun kwetsbaarheid is veel bepalender. “Een simpele val of verkoudheid kan bij een fragiele oudere al leiden tot een ziekenhuisopname,” zegt ze.
Spanje telt steeds meer honderdjarigen: dit is hun geheim
Kosten rijzen de pan uit
Met de toename van het aantal ouderen stijgen ook de zorguitgaven. Een relatief zelfstandige oudere kost de staat jaarlijks tussen de 2.000 en 4.000 euro. Bij matige afhankelijkheid loopt dat op tot 9.000 euro, en bij zware zorgbehoeften zelfs tot 25.000 euro per persoon per jaar.
Gemiddeld bezoeken ouderen tien keer per jaar hun huisarts, volgens José Sáez van de Spaanse vereniging van huisartsen. Geriaters zijn daarbij onmisbaar, maar in regio’s zoals de Valenciaanse Gemeenschap zijn ze schaars. “We hebben dringend meer geriaters nodig,” waarschuwt Barrós.
Vergrijzing als nationale prioriteit
Javier Yaguas van Fundación “la Caixa” stelt dat het Spaanse zorgsysteem nog te veel gericht is op acute zorg, terwijl ouderdom vooral vraagt om langdurige ondersteuning. “We doen alsof het probleem niet bestaat, maar de vergrijzing is allang begonnen,” zegt hij. “Het moet nu een nationale prioriteit worden.”
Ook op het vlak van mantelzorg en thuisondersteuning zijn de tekorten groot. Veel families staan er alleen voor, terwijl de behoefte aan hulp juist toeneemt.
Gezond ouder worden
Wat kan helpen? Goede voeding en voldoende beweging is een must. Ouderen eten vaak minder door verminderde eetlust of gebitsproblemen. Artsen raden daarom een gevarieerd dieet aan met veel groenten, fruit, vis en eiwitten.
Bovendien is beweging is minstens zo belangrijk. Terwijl vroeger vooral op conditie werd gelet, ligt de focus nu ook op balans, kracht en coördinatie. “Beweging heeft invloed op bijna alle lichaamsfuncties,” zegt Barrós. En het hoeft niet intensief te zijn, een dagelijkse wandeling of lichte krachttraining kan al wonderen doen.
Sterke vergrijzing Spaanse steden terwijl gezinnen vertrekken
Brede verantwoordelijkheid
Met drie miljoen 80-plussers in het land is het duidelijk: Spanje moet zich dringend aan deze nieuwe realiteit aanpassen. Dat betekent meer specialisten, betere preventie, aangepaste voeding en voldoende beweging. Maar ook een samenleving die ouderen ondersteunt in hun zelfstandigheid en waardigheid.
Zoals Yaguas het treffend verwoordt:
Oud worden is op zich geen probleem. Maar hoe we ermee omgaan, bepaalt of het een zegen wordt of een crisis.